Biuletyn Informacji Publicznej RPO

W Biurze RPO odbyło się posiedzenie Komisji Ekspertów ds. Migrantów. Podczas spotkania, prezes Najwyższej Izby Kontroli Krzysztof Kwiatkowski przedstawił raport, który ocenia funkcjonujący w Polsce system pomocy społecznej dla uchodźców. Z raportu wynika m.in., że udzielana pomoc nie służy jeszcze wystarczająco integracji uchodźców ze społeczeństwem, ani nie sprzyja podjęciu przez nich samodzielnego życia po zakończeniu okresu przejściowego.

W ocenie NIK, Polska zapewnia uchodźcom przebywającym w ośrodkach dla cudzoziemców odpowiednie warunki bytowe oraz opiekę lekarską. Jednak dużym problemem pozostaje kwestia niskiej znajomości języka polskiego, co wpływa na trudności z samodzielnym zapewnieniem sobie odpowiednich warunków mieszkaniowych oraz znalezieniem stałego zatrudnienia. Z informacji przedstawionych w raporcie wynika, że w nauce języka polskiego uczestniczyła tylko 1/3 uchodźców realizujących programy integracyjne, a intensywność nauki była niska. Nieefektywne okazały się także zapisy o asystencie nauczyciela dziecka cudzoziemskiego. Pomimo że tacy asystenci są prawnie zagwarantowani, rzadko bywają wykorzystywani – tylko pojedyncze szkoły zdecydowały się na takie rozwiązanie. Podobnie tylko kilka szkół organizowało zajęcia wyrównawcze oraz dodatkową naukę języka polskiego dla dzieci cudzoziemskich.

NIK wskazuje także na kłopoty z zapewnieniem mieszkań dla uchodźców. Tylko 5 proc. objętych kontrolą rodzin uzyskało mieszkania komunalne. Oferta jest ograniczona z powodu małych zasobów lokali socjalnych i komunalnych oraz tzw. mieszkań chronionych na okres przejściowy. Brak także konkretnych wytycznych, co do form i sposobów udzielania pomocy uchodźcom w tym obszarze.

Zniechęcająco długo trwa również proces decyzyjny ws. nadania statusu uchodźcy. Urząd ds. Cudzoziemców powinien wydawać decyzje w ciągu sześciu miesięcy, tymczasem niejednokrotnie postępowanie wydłużało się do ponad dwóch lat (średni okres to 14 i pół miesiąca).

Kontrola NIK wykazała także, że dwa organy odpowiedzialne za proces integracyjny uchodźców - Urząd ds. Cudzoziemców i Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej – działają w oderwaniu od siebie, na podstawie dwóch różnych aktów prawnych. W ocenie NIK istnieje potrzeba ściślejszej koordynacji działań w tym zakresie. Urząd ds. Cudzoziemców powinien ściślej współpracować zarówno z Ministerstwem Pracy, jak i z powiatowymi centrami pomocy rodzinie oraz ośrodkami pomocy społecznej.

Warto również zauważyć, że większość uchodźców wciąż traktuje Polskę jedynie jako kraj tranzytowy na drodze do Europy Zachodniej. Brak miejsca do zamieszkania i związane z tym ryzyko bezdomności, brak pracy oraz wyższe świadczenia finansowe w innych krajach zniechęcają uchodźców do pozostania w Polsce.