Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Sąd bezpodstawnie zaostrzył odpowiedzialność kierowcy winnego prowadzenia samochodu w stanie nietrzeźwości
• Uznał bowiem, że skoro kilka lat wcześniej skazano go za takie samo przestępstwo na grzywnę, to teraz musi ponieść surowszą karę  
• Pominął jednak znajdujące się w aktach sprawy informacje o tym, że poprzednie skazanie uległo już zatarciu
• Sąd Najwyższy uwzględnił kasację RPO na korzyść skazanego. Uchylając wyrok, zwrócił jego sprawę sądowi I instancji

W 2017 r. mężczyzna prowadził samochód w stanie nietrzeźwości (1,79 promille alkoholu we krwi). Został oskarżony przez prokuraturę o przestępstwo z art. 178a § 1 Kodeksu karnego. Przewiduje on karę grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2 za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości.

Sąd Rejonowy w W. zaostrzył jednak kwalifikację prawną czynu i skazał oskarżonego z art. 178a § 4 Kk. Zgodnie z nim, jeśli sprawca był wcześniej prawomocnie skazany za takie przestępstwo albo dopuścił się tego samego czynu w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów, to podlega karze od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności.

Sąd uzasadnił, że mężczyzna był w 2009 r. skazany za czyn z art. 178a § 1 Kk przez Sąd Rejonowy  w T. na tysiąc zł grzywny; dostał też wtedy dwuletni zakazu prowadzenia pojazdów.

Dlatego sąd wymierzył mu karę roku pozbawienia wolności. Ponadto orzekł dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych oraz zasądził od niego 10 tys. zł  świadczenia pieniężnego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Wyrok uprawomocnił się.

Kasacja RPO

W kasacji od tego wyroku Rzecznik Praw Obywatelskich wskazał, że wraz z aktem oskarżenia prokurator przesłał sądowi odpis wyroku Sądu Rejonowego w T. z 2009 r., o skazaniu za przestępstwo  art. 178a § 1 Kk na karę grzywny. A z informacji z Krajowego Rejestru Karnego wynika, że karę grzywny wykonano w styczniu 2011 r. Oba te dokumenty zostały ujawnione bez odczytywania na rozprawie w Sądzie Rejonowym w W.  

Sąd nie wyjaśnił zatem przed wyrokowaniem, czy poprzednie skazanie nie uległo zatarciu i czy faktycznie są podstawy do przypisania mu "recydywy".

A wyjaśnienie tych kwestii nie nastręczało zbytnich trudności, skoro już we wskazanej informacji z KRK znajdował się zapis o dacie wykonania kary grzywny. Z zawiadomienia o wykonaniu środka karnego wynikało zaś, że koniec dwuletniego zakazu prowadzenia pojazdów minął w 2012 r.

- Jednakże akta tej sprawy nie zostały wprowadzone do materiału dowodowego, a okoliczności, które ewentualnie z nich wynikają, a mogłyby wymagać weryfikacji, zweryfikowane nie zostały – napisał RPO w kasacji.

Dlatego przypisanie skazanemu czynu z art. 178a par. 2 Kk było rażącym uchybieniem przepisów. Doprowadziło do całkowicie dowolnego ustalenia, że winien on jest czynu skutkującego zaostrzoną odpowiedzialnością karną.

RPO wniósł o zwrot sprawy Sądowi Rejowemu do ponownego rozpoznania, bowiem w tej sytuacji zajdzie potrzeba ponownego, już prawidłowego orzekania.

Wyrok SN

- Kasacja RPO jest zasadna w sposób oczywisty - uznała Izba Karna Sądu Najwyższego (sygn. akt V KK 431/19). Na posiedzeniu 25 czerwca 2020 r. uchyliła zaskarżony wyrok i zwróciła sprawę Sądowi Rejonowemu.  

W uzasadnieniu wyroku SN podkreślił, że Rzecznik ma rację, argumentując, że Sąd Rejonowy, dokonując zmiany kwalifikacji prawnej z art. 178 § 1 Kk na art. 178a § 4 Kk - co skutkowało zaostrzoną odpowiedzialnością karną - dopuścił się rażącej i mającej wpływ na treść orzeczenia obrazy prawa karnego procesowego w postaci art. 366 § 1 i art. 7 Kpk.

Zaskarżony wyrok został wydany bowiem bez stosownej analizy całokształtu materiału dowodowego, którym zresztą sąd dysponował.  Akta Sądu Rejonowego w T. nie zostały jednakże ujawnione w toku rozprawy i pozostały poza materiałem dowodowym .

Sąd nie wyjaśnił zatem przed wyrokowaniem, czy wprowadzone do opisu czynu skazanie wyrokiem Sądu Rejonowego w T. nie uległo zatarciu i czy faktycznie są podstawy do przypisania mu odpowiedzialności karnej z art. 178a § 4 Kk.

Rozpoznając ponownie sprawę, Sąd Rejonowy uwzględni całokształt materiału dowodowego, dokonując jego gruntownej analizy pod kątem ewentualnego zatarcia skazania objętego wyrokiem Sądu Rejonowego w T. z 4 grudnia 2009 r. – wskazał SN. Zalecenia te są dla Sądu Rejonowego wiążące.

II.510.848.2019