Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Rozbieżne stawki grzywny w wyroku sądu nie są tzw. oczywistą pomyłką pisarską, którą sam sąd może sprostować  
• Uznał tak Sąd Najwyższy, który uwzględnił kasację Rzecznika Praw Obywatelskich i zwrócił w tym zakresie sprawę Sądowi Rejonowemu
• W zapisie cyfrowym swego wyroku wskazał on, że wymierza oskarżonemu 160 stawek dziennych grzywny, natomiast w zapisie słownym – 100 stawek
• Taki błąd uniemożliwia wykonanie wymierzonej kary grzywny

Składając kasację, RPO nie kwestionował winy sprawcy. Chodzi o to, że nie wie on, jaką grzywnę ma zapłacić – a sąd ma obowiązek jednoznacznie określić to w wyroku.

Historia sprawy

Obywatel został oskarżony o kierowanie samochodem w stanie nietrzeźwości.

Wyrokiem nakazowym Sąd Rejonowy uznał go za winnego. Wymierzył mu grzywnę w wysokości – jak głosiła treść wyroku - „160 (sto) stawek dziennych”, przy ustaleniu stawki na 30 zł.

Ponadto sąd zakazał podsądnemu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na 7 lat. Orzekł też od  niego 8 tys. zł świadczenia pieniężnego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.

Wyrok nie został zaskarżony i uprawomocnił się.

Kasacja RPO

Na wniosek skazanego RPO zaskarżył orzeczenie w części dotyczącej orzeczenia o karze grzywny.

Wyrokowi zarzucił rażące naruszenie przepisów prawa procesowego -  art. 413 § 2 pkt 2 Kodeksu postępowania karnego. Polegało to na wymierzeniu oskarżonemu kary grzywny w sposób uniemożliwiający jej wykonanie. Stanowi to tzw. bezwzględną przyczynę odwoławczą, określoną w art. 439 § 1 pkt 7 k.p.k. Wtedy sąd musi uchylić dane orzeczenie.

Istnieje bowiem rozbieżność co do rzeczywistej wysokości stawek dziennych grzywny wymierzonej oskarżonemu, a w konsekwencji - wysokości orzeczonej grzywny. Zamieszczenie w wyroku dwóch odmiennych oznaczeń określających wysokość kary powoduje niemożność ustalenia, w jakim wymiarze faktycznie ją orzeczono.

Jest to nie tylko jest sprzeczne z wynikającym z art. 413 § 2 pkt 2 k.p.k. wymogiem redagowania orzeczenia, w tym także rozstrzygnięcia o karze, w sposób zrozumiały i jednoznaczny. Powoduje również wewnętrzną sprzeczność wyroku, co uniemożliwia w tej części jego wykonanie.

Wada, jaką obciążone jest rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego, nie może być traktowana jako tzw. oczywista omyłka pisarska i sprostowana przez sam sąd w trybie art. 105 k.p.k. Ingerencja w wyrok w tym trybie nie pociąga bowiem za sobą skutków prawnych.

Kasacja wnosi o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i zwrócenie jej sądowi, by wskazał jednoznaczną wysokość grzywny.

Wyrok SN

Sąd Najwyższy w Izbie Karnej (sygn. akt V KK 447/20)  3 grudnia 2020 r. uchylił zaskarżony wyrok w części dotyczącej orzeczenia o karze i w tym zakresie zwrócił Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Kasacja, jako zasadna w stopniu oczywistym, podlegała rozpoznaniu na posiedzeniu bez udziału stron, zgodnie z art 535 § 5 k.p.k.

Zamieszczenie w treści wyroku dwóch odmiennych oznaczeń określających wysokość kary powoduje w istocie niemożność ustalenia, w jakim wymiarze faktycznie karę tę orzeczono.

Taki sposób procedowania nie tylko jest sprzeczny ż wymogiem redagowania orzeczenia (art. 413 § 2 pkt 2 k.p.k.) - w tym także rozstrzygnięcia o karze - w sposób zrozumiały i jednoznaczny, ale również powoduje wewnętrzną sprzeczność wyroku, uniemożliwiającą w tej części jego wykonanie.

Podzielić zarazem należy prezentowany przez skarżącego i dominujący w orzecznictwie pogląd, że zidentyfikowane wyżej uchybienie nie może być oceniane w kategorii oczywistej omyłki pisarskiej. W konsekwencji nie może być też naprawione  w trybie sprostowania orzeczenia na podstawie art. 105 k.p.k. Określona w tym przepisie instytucja nie służy do usuwania pomyłek odnoszących się do merytorycznych elementów wyroku.

Wyrok w tym zakresie może być weryfikowany jedynie w drodze kontroli instancyjnej. Dokonana zaś ingerencja w materialną treść wyroku w trybie art. 105 § 1 k.p.k. (np. zmiana lub uzupełnienie orzeczenia co do kary) nie pociąga za sobą skutków prawnych.

W konkluzji SN stwierdził, że w wyniku zredagowania treści zaskarżonego orzeczenia w sposób rażąco sprzeczny z wymogami art. 413 § 2 pkt 2 k.p.k., poprzez różne określenie zapisem cyfrowym i słownym wymiaru orzeczonej kary grzywny co do liczby stawek dziennych, zaistniała bezwzględna przyczyna odwoławcza w postaci sprzeczności w treści orzeczenia, która uniemożliwia jego wykonanie (art. 439 § 1 pkt 7 k.p.k.).

II.510.760.2020