Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Prowadzący samochód w stanie nietrzeźwości został skazany na grzywnę w wysokości 350 stawek dziennych po 10 zł każda, podczas gdy przepisy dopuszczają maksymalnie 200 stawek
• W kasacji na korzyść skazanego Rzecznik Praw Obywatelskich wniósł o uchylenie wyroku i zwrot sprawy sądowi, aby naprawił swój błąd
• AKTUALIZACJA: 31 sierpnia 2021 r. Sąd Najwyższy uwzględnił kasację (sygn. akt V KK 282/21); sprawa wraca do Sądu Rejonowego

W marcu 2019 r. pan Sergiej (obywatel zza wschodniej granicy) prowadził samochód w stanie nietrzeźwości (0,89 mg/1 alkoholu w wydychanym powietrzu). Ponadto nie zatrzymał się niezwłocznie do kontroli mimo  takiego polecenia funkcjonariuszy.

Oskarżono go o przestępstwo z art. 178a § 1 Kodeksu karnego w zbiegu z art. 178b k.k. w związku z art. 11 § 2 k.k.

W postępowaniu nakazowym (czyli bez wysłuchania oskarżonego i świadków) Sąd Rejonowy w S. w 2020 uznał go za winnego. Wymierzył mu karę grzywny w wysokości 350 stawek dziennych po 10 zł każda. Orzekł też zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych na 4 lata. Ponadto nakazał mu zapłatę  5 tys. zł na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.

Wobec niezłożenia sprzeciwu orzeczenie uprawomocniło się.

RPO zaskarżył je w części dotyczącej grzywny. Zarzucił mu rażące i mające istotny wpływ na treść orzeczenia naruszenie przepisów prawa procesowego. Polegało to na orzeczeniu kary grzywny w wysokości 350 stawek dziennych, kiedy przepis dopuszcza orzeczenie tej kary w wysokości do 200 stawek dziennych.

Wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i zwrot sprawy - w tym tylko zakresie - do ponownego rozpoznania sądowi rejonowemu.

Argumenty RPO

Art. 502 § 1 k.p.k. wprost stanowi, że wyrokiem nakazowym można orzec karę ograniczenia wolności lub grzywnę do 200 stawek dziennych albo do 200 000 zł. Określony tu górny pułap kary grzywny odnosi się zarówno do kar jednostkowych orzekanych za poszczególne zbiegające się przestępstwa, jak również do wymierzania na ich podstawie kary łącznej.

Wydając wyrok nakazowy i wymierzając oskarżonemu karę w wysokości 350 stawek dziennych, sąd rażąco naruszył normę z art. 502 § 1 k.p.k. Orzekł bowiem tę karę w wysokości przekraczającej górną granicę sankcji możliwą do orzeczenia w zastosowanym trybie.

Niezastosowanie się do wprowadzonego przez ustawodawcę ograniczenia wskazanego w art. 502 § 1 k.p.k. co do wysokości grzywny w postępowaniu nakazowym i skazanie oskarżonego na większą liczbę stawek rażąco naruszyło ten przepis.

Konsekwencją tego uchybienia było poniesienie przez oskarżonego dolegliwości w zakresie kary grzywny, której w postępowaniu nakazowym nie powinien był ponieść.

Wyrok SN 

Kasacja Rzecznika Praw Obywatelskich jest oczywiście zasadna, co zgodnie z art. 535 § 5 k.p.k. skutkowało uwzględnieniem jej w całości na posiedzeniu bez udziału stron.

Sąd Rejonowy, orzekając w sprawie, wyrokiem nakazowym wymierzył S.N. karę grzywny w wysokości 350 stawek dziennych. Tym samym naruszył przepis art. 502 § 1 k.p.k., który stanowi, że wyrokiem nakazowym można orzec karę ograniczenia wolności lub grzywnę w wysokości do 200 stawek dziennych albo do 200 000 zł.

W nawiązaniu do treści art. 523 § 1 k.p.k. należy wskazać, że zaistniałe naruszenie prawa było rażące i miało istotny wpływ na treść wyroku, bowiem prawidłowo stosując art. 502 § 1 k.p.k.. sąd orzekający - o ile uznał za słuszne wymierzyć oskarżonemu karę grzywny - orzekłby ją w niższej wysokości od kary faktycznie orzeczonej.

W tym stanie rzeczy, podzielając wniosek kasacji, należało uchylić wyrok w zaskarżonej części, tj. zawierającej rozstrzygnięcie o karze i sprawę w tym zakresie przekazać do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu, który wymierzy karę sprawcy przestępstwa zgodnie z przepisami prawa, mając też na uwadze kierunek wniesionej w sprawie kasacji.

II.510.565.2021