Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Służba Więzienna ma umieszczać w swych budynkach osoby dotychczas pozbawione wolności w Krajowym Ośrodka Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym, który jest przepełniony
• O praktyczne szczegóły związane z wykonaniem przyjętej niedawno nowelizacji w tej kwestii RPO pyta resort zdrowia
• Chce np. wiedzieć, czy w nowym miejscu będą pojedyncze cele mieszkalne dla pacjentów KOZZD

15 kwietnia 2021 r. Sejm uchwalił nowelizację ustawy dotyczącej  KOZZD. Przewiduje ona użyczenie przez Służbę Więzienną budynków dla stworzenia tymczasowego miejsca pobytu osób  uznanych przez sąd za zagrażające społeczeństwa, a kierowanych do KOZZD. Chodzi też o oddelegowanie funkcjonariuszy SW, którzy tymczasowo przejmą w tych budynkach funkcje ochronne.

Zakładanym  celem nowelizacji jest jak najszybsze stworzenie możliwości rozpoczęcia przebudowy, rozbudowy i modernizacji KOZZD w w Gostyninie. To swego rodzaju „kroplówka”, stanowiąca odpowiedź na problemy z przyjmowaniem kolejnych osób, które sądy kierują do KOZZD.

Rzecznik Praw Obywatelskich zabiegał o kompleksową nowelizację ustawy z  22 listopada 2013 r. od kilku lat. Teraz liczy, że pomocnym materiałem będą zidentyfikowane przez niego luki prawne bądź błędy legislacyjne, opisane w monografii BRPO z 2020 r. pt. "Izolacja sprawców przestępstw uznanych za niebezpiecznych dla społeczeństwa" (w załączniku). A prace nad kompleksowymi zmianami legislacyjnymi ws. izolacji postpenalnej powinny być traktowane równie priorytetowo jak obecnie procedowana nowelizacja.

Ta jednak rodzi jednak szereg praktycznych pytań. Dlatego zastępczyni RPO  Hanna Machińska poprosiła Macieja Miłkowskiego, podsekretarza stanu  w Ministerstwie Zdrowia, o odpowiedź:

1. Jakie są efekty prac rady społecznej KOZZD oraz kto wchodzi w jej skład?

2. Jakie budynki, będące własnością Służby Więziennej, zostały wytypowane do zorganizowania w nich oddziału zamiejscowego KOZZD? Czy będzie to nieużytkowany budynek Służby Więziennej, który zostanie zaadoptowany na potrzeby podmiotu leczniczego, czy aktualnie funkcjonująca jednostka penitencjarna, z wyodrębnionym oddziałem mieszkalnym lub pojedynczymi celami mieszkalnymi na potrzeby pacjentów Ośrodka?

3. Czy resort zdrowia zaplanował zmniejszenie pojemności KOZZD do poziomu 60 osób, zgodnie z treścią rozporządzenia Ministra Zdrowia z 14 stycznia 2014 r. w sprawie Krajowego Ośrodka Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym (tekst jednolity: Dz. U. z 2020 r. poz. 137), a tym samym nastąpi przetransportowanie większej grupy osób do budynku użyczonego od Służby Więziennej?

4. Czy wraz z użyczeniem budynków od Służby Więziennej pacjenci KOZZD nie będą już umieszczani w ROPS w Starogardzie Gdańskim czy w innych oddziałach psychiatrii sądowej? Czy Ministerstwo Zdrowia planuje przenieść do budynku Służby Więziennej dwóch pacjentów, którzy aktualnie są pozbawieni wolności w ROPS w Starogardzie Gdańskim? Obecna praktyka umieszczenia ich wśród osób, wobec których orzeczono środek zabezpieczający, rodzi zastrzeżenia. Nie zostali oni bowiem zakwaterowani w wydzielonym miejscu, lecz rozlokowani w oddziałach ogólnych wraz z pozostałymi pacjentami internowanymi, chorującymi psychicznie. Ponadto osoby te zostały zobowiązane do przestrzegania regulaminu wewnętrznego ROPS-u, opracowanego w oparciu o przepisy dotyczące środków zabezpieczających, czyli regulacji zawartych w Kodeksie karnym wykonawczym i rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 16 stycznia 2017 r. w sprawie komisji psychiatrycznej do spraw środków zabezpieczających i wykonywania środków zabezpieczających w zakładach psychiatrycznych. Przepisy te w żaden sposób nie odnoszą się do osób umieszczonych w KOZZD.

5. Należy też zwrócić uwagę na wątpliwość kto będzie co 6 miesięcy opracowywać na potrzeby sądu opinię o osobach umieszczonych w takich oddziałach zamiejscowych, jak ROPS czy budynki użyczone od Służby Więziennej i czy Sąd Okręgowy w Płocku nadal będzie właściwy do podejmowania decyzji w przedmiocie pozostania w KOZZD albo zwolnienia z Ośrodka. Takie kwestie powinny zostać precyzyjnie określone w ustawie, podobnie jak to, kto kieruje oddziałami zamiejscowymi – w dalszym ciągu Dyrektor Ośrodka w Gostyninie? Bardzo ważne jest zatem pytanie czy Ministerstwo Zdrowia opracowało zasady funkcjonowania oddziałów zamiejscowych?

Odpowiedź jest ważna dla oceny poszanowania praw wszystkich osób pozbawionych wolności w ramach izolacji postpenalnej, niezależnie od miejsca, w którym zostaną umieszczeni.

IX.517.633.2021