Biuletyn Informacji Publicznej RPO

W każdym z tych miejsc pozbawienia wolności czynności realizowane są w oparciu o jednakową metodologię. Pierwszym etapem podejmowanych działań jest ustalenie składu grupy wizytacyjnej. Zespół przeprowadzający wizytacje składa się przeważnie z trzech – czterech osób, przy czym jedna pełni funkcję koordynatora zespołu odpowiedzialnego za przygotowanie raportu powizytacyjnego. W miarę możliwości, w wizytacjach biorą ponadto udział zewnętrzni eksperci np. psychiatrzy, geriatrzy, psycholodzy. Koordynator dzieli zespół wizytacyjny na osoby biorące z nim udział w oglądzie miejsca oraz osoby, które równolegle rozmawiają z pozbawionymi wolności. Długość wizytacji zależy od wielkości jednostki oraz zidentyfikowanych na miejscu problemów, jednak zazwyczaj trwa ona od kilku godzin do czterech dni.

Każda z wizytacji składa się z następujących etapów:

• rozmowa wstępna z kierownictwem jednostki, podczas której zespół KMPT zbiera informacje dotyczące sposobu funkcjonowania danej placówki
• ogląd wszystkich pomieszczeń i całego terenu wokół danej placówki
• przeprowadzenie grupowych i indywidualnych rozmów z osobami pozbawionymi wolności
• przeprowadzenie rozmów z personelem
• analiza dokumentacji
• przedstawienie wstępnych uwag podczas rozmowy podsumowującej z kierownictwem jednostki

Szczegółowe informacje o wynikach przeprowadzonej wizytacji są przedstawiane w raporcie powizytacyjnym. Analiza stanu przestrzegania praw osób pozbawionych wolności dokonywana jest z uwzględnieniem takich obszarów problemowych jak traktowanie osób przebywających w placówce, opieka medyczna, prawo do informacji, kontakt ze światem zewnętrznym, działalność kulturalnooświatowa, warunki bytowe. Końcowy rozdział poświęcony jest każdorazowo sformułowanym przez przedstawicieli KMPT zaleceniom. Adresatami raportu są zarówno dyrektor wizytowanej placówki, jak i organy nadrzędne, sędzia sprawujący nadzór nad daną jednostką oraz organizacje pozarządowe.

W sytuacji, gdy podczas wizytowania placówki, zespół KMPT otrzyma od osoby pozbawionej wolności informacje o możliwości stosowania tortur lub innego nieludzkiego traktowania, przedstawiciele KMPT, za zgodą osoby skarżącej, pobierają oświadczenie upoważaniające Rzecznika Praw Obywatelskich do złożenia zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa. Jeśli na ciele osoby pokrzywdzonej występują obrażenia, zostaje wykonana dokumentacja fotograficzna, która w późniejszym czasie może posłużyć jako dowód w sprawie.

Podczas wizytacji, KMPT w rozmowach z kierownictwem placówki, każdorazowo podkreśla zasadę wyrażoną w art. 21 ust. 1 OPCAT. Na jej mocy żadna osoba (np. osadzony, funkcjonariusz, wychowanek, pacjent) lub organizacja, która przekazała KMPT informacje nie może ponieść jakichkolwiek negatywnych konsekwencji z tego tytułu, niezależnie czy udzieliła informacji prawdziwej czy fałszywej.