Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Obywatele zebrani 1 i 3 maja 2020 r. w Bydgoszczy byli legitymowani przez policję, która ich także filmowała
• RPO przypomina policji o istocie konstytucyjnego prawa obywateli do zgromadzeń publicznych
• Całkowity ich zakaz budzi wątpliwości - może prowadzić do naruszenia istoty tego prawa wynikającego z art. 57 Konstytucji

Rzecznik Praw Obywatelskich interweniuje w sprawie działań  bydgoskiej policji podjętych 3 maja 2020 r. wobec obywateli przed pomnikiem Kazimierza Wielkiego w związku ze Świętem Konstytucji. Jak wynika z informacji mediów, podobne działania podjęto wobec obywateli manifestujących poglądy 1 maja 2020 r.

Jak wskazują media, osoby te stosowały się do  przepisów stanu epidemii (obowiązek zachowania 2 m odstępu oraz zasłaniania twarzy). W związku z dynamicznym procesem legislacyjnym oraz  ograniczeniami, działania obywateli były jedyną skuteczną formą realizacji ich prawa do manifestacji poglądów.

Niemniej policjanci zdecydowali się „rozwiązać zgromadzenie”, wylegitymować wszystkie osoby znajdujące się pod pomnikiem – nie podając podstawy tych działań. Wobec jednej uczestniczki zastosowano środki przymusu bezpośredniego, gdy odmówiła podania danych osobowych.

Zaniepokojenie Rzecznika wzbudza też informacja o rejestrowaniu  przez funkcjonariuszy zapisem wideo osób pod pomnikiem.

Działania policji budzą wątpliwości zwłaszcza pod kątem czynności na potrzeby wymierzania kar administracyjnych przez państwowego powiatowego inspektora sanitarnego. Z ustawy o policji wynika, że wykonuje ona czynności na polecenie organów administracji rządowej w zakresie, w jakim obowiązek ten określają odrębne ustawy. Tymczasem ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi nie przewiduje udziału policji w tym postępowaniu.

Policja jak każdy organ władzy publicznej musi działać na podstawie i w granicach prawa (art. 7 Konstytucji),  a każdy funkcjonariusz wykraczający poza te granice naraża się co najmniej na odpowiedzialność dyscyplinarną.

Rzecznik ma świadomość znaczenia wprowadzonego zakazu organizacji zgromadzeń w związku ze stanem epidemii i koniecznością ochrony zdrowia publicznego.

Niemniej całkowity zakaz budzi pewne wątpliwości ponieważ może prowadzić w praktyce do naruszenia istoty konstytucyjnego prawa obywateli do zgromadzeń wynikającego z art. 57 Konstytucji. Stałoby to w sprzeczności z konstytucyjnie dopuszczalnym zakresem ograniczania prawa podmiotowego i zasadą proporcjonalności wynikającą z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Możliwe byłoby osiągnięcie określonego przez ustawodawcę celu za pomocą mniej dolegliwych środków.

RPO poprosił Komendanta Miejskiego Policji w  Bydgoszczy o wyjaśnienia.

 VII.613.12.2020