Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Zadzwoniła pani pracująca jako pielęgniarka na oddziale covidowym. Zaraziła się wirusem i  przebywa na izolacji. Pyta, w jakiej wysokości dostanie świadczenie, ponieważ 5 września 2020 r. „wygasła” ustawa o 100 % świadczeniu chorobowym dla personelu medycznego walczącego z pandemią.

Problem ze świadczeniami, o które pytała obywatelka, polega na tym, że (stan prawny na dzień 25 listopada 2020 r.) ustawa z dnia 28 października 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z przeciwdziałaniem sytuacjom kryzysowym związanym z wystąpieniem COVID-19, która została podpisana przez Prezydenta na początku listopada nie została jeszcze opublikowana w Dzienniku Ustaw, więc nie obowiązuje. Miała ona przywracać prawo do 100% świadczenia chorobowego dla lekarzy i personelu medycznego, które od września było zmniejszone w wyniku luki prawnej i w efekcie otrzymywali oni świadczenie w wysokości 80% wynagrodzenia zgodnie z ogólnymi zasadami prawa pracy.

O negatywnych konsekwencjach niepublikowania ustawy w Dzienniku Ustaw Rzecznik Praw Obywatelskich alarmował już 12 listopada 2020 r. w piśmie do Prezesa Rady Ministrów (V.7018.992.2020) jednak, jak dotychczas, bez efektów.

Ustawa ta miała naprawić powstałą lukę prawną, która powodowała, że świadczenia dla medyków nie były równe 100% wynagrodzenia, bo wprowadzała zapis, że:

„W okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ubezpieczonemu zatrudnionemu w podmiocie leczniczym, w okresie podlegania obowiązkowej kwarantannie, izolacji lub izolacji w warunkach domowych, o których mowa w przepisach o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, wynikających z pozostawania w styczności z osobami chorymi z powodu COVID-19 w związku z wykonywaniem obowiązków wynikających z zatrudnienia w podmiocie leczniczym oraz w czasie niezdolności do pracy z powodu COVID-19 powstałej w związku z wykonywaniem obowiązków wynikających z zatrudnienia w podmiocie leczniczym przysługuje prawo do 100% wynagrodzenia, o którym mowa w art. 92 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, lub zasiłek chorobowy, którego miesięczny wymiar wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku obliczonej na podstawie przepisów ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa”. Przepis ten wchodzi w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia z mocą od dnia 5 września 2020 r.

Co więcej, na podstawie art. 28 ustawy z dnia 28 października 2020 r. będzie można się starać o wyrównanie świadczeń, jeśli otrzymaliśmy świadczenie chorobowe w wysokości 80 %. Przepis ten mówi, iż:

„Podstawa wymiaru świadczeń pieniężnych ubezpieczonych, o których mowa w art. 4ea i art. 4g ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach…, za okres przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, podlega ponownemu przeliczeniu, jeżeli świadczenie wypłacone na podstawie dotychczasowych przepisów jest niższe niż świadczenie ustalone zgodnie z art. 4ea i art. 4g ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach... Przeliczenie podstawy następuje na wniosek ubezpieczonego.”

Pan informuje, że odbył kwarantannę – jego zdaniem zgodnie z zasadami. Jednak otrzymał decyzję o wymierzeniu kary w kwocie 5.000 zł z powodu naruszenia jej warunków. Z relacji wynika, że w czasie kwarantanny przemieszczał się, ale – jak wyjaśnia - na podstawie ustnej zgody udzielonej telefonicznie przez pracownika sanepidu.  Ponadto zarzuca mu się przekazanie funkcjonariuszowi dokonującemu kontroli nieprawdziwych informacji.

W przypadku otrzymania decyzji o nałożeniu administracyjnej kary pieniężnej, z którą się nie zgadzamy, przysługuje odwołanie do organu wyższego stopnia. W przypadku państwowego powiatowego inspektora sanitarnego będzie to państwowy wojewódzki inspektor sanitarny. Odwołanie strona może wnieść zgodnie z pouczeniem dołączonym do decyzji. Mamy na to 14 dni od doręczenia. Odwołanie wnosi się za pośrednictwem organu I instancji, czyli powiatowego inspektora sanitarnego.

Jeśli decyzji został z urzędu nadany rygor natychmiastowej wykonalności, to samo odwołanie od niej nie wstrzymuje jej wykonania. Zgodnie z art. 48a. ust. 4 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi decyzja w sprawie kary pieniężnej podlega właśnie natychmiastowemu wykonaniu z dniem jej doręczenia. Oznacza to, że decyzja choć nieostateczna może stanowić podstawę egzekucji. Organ II instancji (wojewódzki inspektor sanitarny) ma zgodnie z prawem maksymalnie miesiąc na rozpatrzenie odwołania i załatwienie sprawy.

Trzeba niestety liczyć się z prawdopodobieństwem utrzymania decyzji w mocy przez organ odwoławczy, a nawet z przeprowadzeniem skutecznej egzekucji kary pieniężnej w międzyczasie. W takim przypadku, gdyby całe postępowanie administracyjne zakończyło się ostateczną decyzja niekorzystną dla strony, pozostaje jeszcze prawo do sądu. Termin na złożenie skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego od decyzji ostatecznej organu II instancji wynosi 30 dni.

W opisywanej sprawie dodatkową komplikacją jest też zarzut podania policjantom nieprawdziwych informacji podczas czynności. Jeśli jest to zarzut składania fałszywych zeznań to należy mieć na uwadze art. 233 § 1 Kodeksu karnego: kto, składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Warunkiem odpowiedzialności karnej jest, aby przyjmujący zeznanie policjant, działając w zakresie swoich uprawnień, uprzedził zeznającego o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznanie lub odebrał od niego przyrzeczenie.