Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Eksperci BRPO odpowiadają na pytania pod bezpłatnym telefonem 800 676 676. Podejmują też interwencje i wyjaśniają sytuacje sporne i wątpliwe. O tym można przeczytać tu: INTERWENCJE RPO W SPRAWIE KORONAWIRUSA

Pan z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, pyta czy jego również obowiązuje nakaz zakładania maseczki na twarz.

Wyłączenie z obowiązku noszenia maseczek nie dotyczy stopnia niepełnosprawności, lecz stanu zdrowia danej osoby, który uzasadnia niemożność zakrywania ust i nosa.

Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z 15 kwietnia 2020 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem epidemii ( Dz. U. poz. 673), wprowadzono obowiązek zakrywania ust i nosa w miejscach ogólnodostępnych, w tym w środkach transportu zbiorowego, drogach, placach, zakładach pracy, obiektach handlowych.

Obowiązku tego nie stosuje się między innymi w stosunku do osoby, która nie może zakrywać ust lub nosa z powodu stanu zdrowia, całościowych zaburzeń rozwoju, niepełnosprawności intelektualnej w stopniu umiarkowanym albo głębokim lub niesamodzielności; okazanie orzeczenia lub zaświadczenia w tym zakresie nie jest wymagane.

Pan ma zarejestrowaną działalność gospodarczą w Polsce, ale jest ona zawieszona od ok. 10 miesięcy. Do grudnia pracował na kontrakcie w Holandii. Od tego czasu przebywa w Polsce. Pyta czy obecne rozwiązania tarczy antykryzysowej go dotyczą?

Świadczenie postojowe przysługuje przedsiębiorcy, który  rozpoczął prowadzenie działalności przed 1 lutego 2020 r. i nie zawiesił prowadzenia tej działalności. Jeżeli więc działalność gospodarcza została zawieszona, to świadczenie to nie przysługuje.

Tarcza Antykryzysowa to pakiet rozwiązań przygotowanych przez rząd, który ma ochronić polskie państwo i obywateli (w tym przedsiębiorców) przed kryzysem wywołanym pandemią koronawirusa. W założeniu pakiet ten przewiduje m.in. ochronę miejsc pracy i bezpieczeństwo pracowników oraz finansowanie przedsiębiorców. Rozwiązania przyjęte w powyższych przepisach stanowią odpowiedź na okoliczności, jakie są konsekwencją wystąpienia obecnej sytuacji epidemicznej i odnoszą się do osób lub podmiotów, które ucierpiały w jej wyniku.

Jednym z instrumentów wsparcia dla przedsiębiorców, przewidzianym w Tarczy Antykryzysowej jest świadczenie postojowe. Świadczenie to ma stanowić rekompensatę utraty dochodów przedsiębiorstwa. Przysługuje ono między innymi osobom prowadzącym działalność gospodarczą, w zależności od rozmiaru ich działalności (tj. działalność jednoosobowa, mikrofirma, mała firma, średnia firma i duża firma).

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz.U.2020.695).
2. Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 374, 567, 568).
3. Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz.U.2019.1292 z późn. zm.).
4. Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U.2020.266 z późn. zm.).

Czy krewna z Niemiec może przyjechać na pogrzeb babci do Polski; czy da się ją zwolnić z obowiązku odbycia kwarantanny.

Co do zasady przyjazd krewnej jest możliwy, jednakże zgodnie z obwiązującymi przepisami wszystkie osoby przekraczające granicę Polski  (poza wymienionymi w rozporządzeniu Rady Ministrów) mają obowiązek poddania się kwarantannie.

Z obowiązku jej odbycia nie ma możliwości zwolnienia.

(Podstawa prawna: rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 kwietnia 2020 – Dz.U.2020,poz.697)

Pan został wezwany na policję w charakterze świadka. Nie chcę się tam stawić w okresie epidemii, gdyż uważa że może narazić swoje zdrowie.

Każda osoba wezwana w charakterze świadka ma obowiązek stawić się i złożyć zeznania.

Świadka, który nie może się stawić na wezwanie z powodu choroby, kalectwa lub innej niedającej się pokonać przeszkody, można przesłuchać w miejscu jego pobytu (art. 177 k.p.k). Osobie przesłuchiwanej należy umożliwić swobodne wypowiedzenie się w granicach określonych celem danej czynności, a dopiero następnie można zadawać pytania zmierzające do uzupełnienia, wyjaśnienia lub kontroli wypowiedzi (art. 171§1 k.p.k).

• Udając się do komisariatu Policji należy pamiętać o środkach ostrożności.
• Pamiętajmy o obowiązku zakrywania ust i nosa zarówno  podczas podróży jak również podczas samej czynności.
• Należy zwrócić uwagę, że Policja na prawo żądać od nas odkrycia twarzy, ale tylko  w celu identyfikacji.
• Pamiętajmy również o zachowaniu odległości  podczas przesłuchania. Organ przesłuchujący także powinien stosować się do obowiązku zakrywania ust i nosa.

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej wyznaczył 7 dni na dostarczenie dokumentów potrzebnych do wydania decyzji przyznającej pomoc. Termin ten w obecnej sytuacji nie jest możliwy do spełnienia.

Przekroczenie siedmiodniowego terminu podanego przez organ administracji, w tym przypadku GOPS, w zwykłej sytuacji, poza stanem epidemii, mógłby w zależności od okoliczności sprawy skutkować pozostawieniem wniosku bez rozpoznania albo ew. wydaniem negatywnej decyzji zgodnie z Kodeksem Postępowania Administracyjnego.

W reżimie prawnym pod ustawą z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych zgodnie z art. 15zzs ust. 1 są wstrzymane biegi terminów procesowych rozpoczętych, a bieg nowych terminów nie rozpoczyna się.

Zatem niedopełnienie czynności w terminie nakreślonym przez GOPS nie powinno rodzić negatywnych konsekwencji dla strony. Wyznaczony termin można traktować jako instrukcyjny. Gdyby strona nie dopełniła czynności w ww. terminie a organ wydał orzeczenie negatywne spowodowane takim brakiem to w postępowaniu odwoławczym strona powinna uzyskać pozytywną dla siebie zmianę albo uchylenie orzeczenia.

Interesantka zgłasza, że chce spędzić weekend na ogródkach działkowych mimo, że jest to blisko jej miejsca zamieszkania, „wojsko” ostatnio kazało jej wracać do domu .

Od 20 kwietnia 2020 r. ograniczenia korzystania dotyczą tylko:

1. ogrodów zoologicznych, placów zabaw oraz ogrodów jordanowskich w części, w jakiej ten ogród ma plac zabaw lub urządzenia przeznaczone do zabawy dzieci;
2. znajdujących się na terenach leśnych miejsc małej infrastruktury leśnej, urządzeń przeznaczonych  do  zabawy dzieci, wiat i miejsc biwakowania

Wobec tego nie ma przeszkód do korzystania z ogródków działkowych, pod warunkiem przestrzegania zasad bezpieczeństwa dotyczących zachowania 2 metrowej odległości pomiędzy osobami, zakrywania ust i nosa - jeżeli względy zdrowotne na to pozwalają ( Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19.04.2020 r. Dz. U. poz697).

Córka dzwoniącego, pielęgniarka, dostała nakaz stawienia się w DPS do pracy, córka jest schorowana i nie może się stawić, skarży się na wojewodę za takie działania. 

Przepisy pozwalają na skierowanie pielęgniarki do  pracy przy zwalczaniu epidemii, w tym do pracy w DPS.

Zgodnie bowiem z art.  47 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U.2019.1239 t.j.), dalej: ustawa o chorobach zakaźnych, pracownicy podmiotów leczniczych, osoby wykonujące zawody medyczne oraz osoby, z którymi podpisano umowy na wykonywanie świadczeń zdrowotnych, mogą być skierowani do pracy przy zwalczaniu epidemii. Co więcej, do pracy przy zwalczaniu epidemii mogą być skierowane także inne osoby, jeżeli ich skierowanie jest uzasadnione aktualnymi potrzebami podmiotów kierujących zwalczaniem epidemii.

Decyzję o skierowaniu do pracy przy zwalczaniu epidemii na terenie województwa, w którym osoba skierowana posiada miejsce pobytu lub jest zatrudniona, wydaje właściwy wojewoda, a w razie skierowania do pracy na obszarze innego województwa - minister właściwy do spraw zdrowia.

Należy jednak pamiętać, że ustawodawca wskazał zamknięty katalog osób, które nie podlegają skierowaniu do pracy niosącej ryzyko zakażenia przy zwalczaniu epidemii (art. 47 ust. 3  ustawy o chorobach zakaźnych). Do grupy tej zaliczono m.in. osoby, które nie ukończyły 18 lat bądź ukończyły 60 lat, kobiety w ciąży, osoby samotnie wychowujące dziecko w wieku do 18 lat,  osoby wychowujące dziecko w wieku do 14 lat, osoby wychowujące dziecko z orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego, osoby, u których orzeczono częściową lub całkowitą niezdolność do pracy, inwalidzi i osoby z orzeczonymi chorobami przewlekłymi.

W związku z tym, jeżeli pielęgniarka zalicza się do wyżej opisanej grupy osób, nie może zostać skierowana do pracy przy zwalczaniu epidemii na podstawie decyzji administracyjnej wojewody. Jeśli do wydania takiej decyzji mimo wszystko dojdzie, to należy pamiętać, że od decyzji wojewody przysługuje odwołanie do ministra zdrowia. Zgodnie jednak z art. 47 ust. 6 ustawy o chorobach zakaźnych, wniesienie środka odwoławczego nie wstrzymuje wykonania decyzji. Ten kto nie wykonuje decyzji o skierowaniu do pracy przy zapobieganiu oraz zwalczaniu epidemii, wydanej na podstawie art. 47 ustawy o chorobach zakaźnych, podlega karze grzywny (art. 53 ustawy o chorobach zakaźnych).

Pani skarży się na prawdopodobną korespondencyjną formę przeprowadzenia wyborów prezydenckich w czasie epidemii, pyta o zachowanie zasad tajności wyborów, a także w kontekście ochrony danych osobowych – na jakiej podstawie w arkuszu wyborczym musi podać nr PESEL i złożyć swój podpis. Dlaczego ktoś ma wiedzieć na kogo oddała swój głos.

Przepisy ustawy z dnia 6 kwietnia 2020 r. o szczególnych zasadach przeprowadzania wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r., nad którą obecnie pracuje Senat, zakłada, że wybory prezydenckie w 2020 r. mają zostać przeprowadzone wyłącznie w drodze korespondencyjnej. Procedura oddania głosu budzi wiele wątpliwości w kontekście zachowania zasad tajności i bezpośredniości. Według założeń ustawy oprócz karty do głosowania wyborca w kopercie zwrotnej ma umieścić oświadczenie o osobistym i tajnym oddaniu głosu na karcie do głosowania i wpisać w miejscu do tego wyznaczonym swoje imię, nazwisko oraz numer PESEL.

Brak takiego oświadczenia, czy brak podpisu na nim spowoduje, że taki głos nie będzie brany pod uwagę przy ustalaniu wyniku wyborów.

Wyżej wymienione zasady oddawania głosu oraz wiele innych zmian zapisanych w ustawie z dnia 6 kwietnia 2020 r. budzą poważne obawy Rzecznika Praw Obywatelskich z uwagi na daleko idące konsekwencje dla polskiego systemu demokratycznego, czego wyrazem są liczne apele i wystąpienia Rzecznika do różnych instytucji:

• Stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich do Marszałka Sejmu ws. poselskiego projektu ustawy o szczególnych zasadach przeprowadzania wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r.: https://www.rpo.gov.pl/pl/content/koronawirus-rpo-do-sejmu-brak-czasu-na-zmiany-ws-glosowania-korespondencyjnego
• Opracowanie Biura Rzecznika Praw Obywatelskich na temat wyłącznego głosowania korespondencyjnego: https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Wy%C5%82%C4%85czne%20g%C5%82osowanie%20korepondencyjne%2C%202.04.2020_0.pdf
• Wystąpienie do OBWE z prośbą o opinię na temat ustawy o głosowaniu korespondencyjnym z dnia 6 kwietnia br.: https://www.rpo.gov.pl/pl/content/koronawirus-rpo-do-obwe-o-opinie-o-glosowaniu-korespondencyjnym
• Wystąpienie do Państwowej Komisji Wyborczej (PKW) ws. organizacji wyborów prezydenckich: https://www.rpo.gov.pl/pl/content/rpo-do-pkw-od-25-marca-11-kwietnia-zadne-wybory-nie-moga-sie-odbyc, odpowiedź PKW (10. 04. 2020): https://www.rpo.gov.pl/pl/content/pkw-prawo-wyborcze-musi-byc-stabilne

W najbliższych dniach RPO przedstawi Senatowi swoje stanowisko w sprawie ustawy o wyborach korespondencyjnych.