Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Mam do przekazania dwa przesłania: PO PIERWSZE, szczepcie się. Tylko tak tragedia, która nas dotknęła w ostatnich miesiącach nie powtórzy się, albo nie będzie tak straszna.
• PO DRUGIE – szanujcie Biuro RPO, bo to jest dobro narodowe. Profesjonalna ekipa gotowa pracować dla dobra współobywateli, z ogromnym doświadczeniem i wiedzą zebraną w ciągu 30 lat.  Doceńmy ich pracę. Oni stoją na pierwszej linii obrony praw obywatelskich i wolności.
• Adam Bodnar wystąpił z tym przesłaniem na konferencji prasowej w ostatnim dniu pełnienia przez niego funkcji Rzecznika Praw Obywatelskich VII kadencji.

Na konferencji byli przedstawiciele bardzo wielu mediów, z ekipą TVP włącznie.

-Funkcję objąłem 9 września 2015 r., po zaprzysiężeniu w Sejmie.  W tej sali spotkałem się z dyrektorami zespołów eksperckich Biura, wprowadzała mnie tu ustępująca RPO Irena Lipowicz. Od razu przystąpiliśmy do pracy.

Minęło pięć lat. Naturalnym rozwiązaniem byłoby wybranie następcy – ale to się nie stało. Prób wyboru mojego następcy było kilka, mam nadzieję, że szósta próba zakończy się pozytywnie. Odchodzę ze stanowiska, nie mogąc przekazać go następcy, ponieważ Trybunał Konstytucyjny postanowił, że przepis pozwalający mi pełnić misję do czasu wyboru następcy, straci moc. Stanie się to jutro i od tego momenty nie mam podstawy do sprawowania zadań RPO.

Od jutra nie ma mnie tutaj. AIe to nie znaczy, że Biuro RPO przestanie pracować. Kierowanie nim przejmie zastępca RPO Stanisław Trociuk. Jest on związany z tą instytucją od 1989 r. Pełnił funkcję Zastępcy RPO za kadencji RPO Andrzeja Zolla, Janusza Kochanowskiego, Ireny Lipowicz. Był także moim zastępcą – powiedział Adam Bodnar.

Stanisław Trociuk potwierdził, że przez najbliższe dni przejmie odpowiedzialność za Biuro. -  Będziemy działali normalnie, będziemy rozpatrywali wszystkie skargi, będziemy pilnowali wszystkich terminów procesowych, będziemy starali się efektywnie chronić  prawa i wolności obywatelskie.

Pytania dziennikarzy

Dziennikarze pytali RPO o komentarz do ogłoszonego właśnie wyroku TSUE ws systemu dyscyplinowania polskich sędziów.

- Cieszę się z tego wyroku. Jest on zgodny z argumentami, opiniami i postulatami RPO. Ciszę się, że TSUE zwrócił uwagę nie tylko na działania Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego, ale na cały system dyscyplinowania sędziów. Teraz trzeba poczekać na reakcję polskich władz. Dla wszystkich sędziów i prawników reprezentujących ich w postępowaniach dyscyplinarnych wyrok jest bardzo ważnym argumentem.

Jak RPO ocenia fakt, że ustępuje z urzędu nie przekazując go następcy. Stanowisko RPO pozostaje nieobsadzone.

Takie są skutki wyroku TK z 15 kwietnia 2021. Sytuacja, kiedy odchodzę ze względu na wyrok TK, a nie po wyborze następcy, nie jest naturalna. I nie jest najlepsza z punktu zachowania ciągłości organów państwa. Doceniam jednak, że politycy podjęli trud znalezienia następcy {Sejm ogromną większością wybrał na RPO prof. Marcina Wiącka, musi go teraz zaaprobować Senat, a po zaprzysiężeniu zostanie on RPO VIII kadencji). Dzięki temu wysiłkowi zminimalizowane zostało ryzyko, że urząd RPO mógłby sprawować ktoś bez odpowiedniego mandatu.

Z punktu widzenia konstytucyjnego jest na stanowisku RPO wakat, ale Rzeczpospolita i obywatele sobie z tym poradzą. Stanisław Trociuk wypełni swą misję – robił to przecież, i to dłużej po śmierci RPO Janusza Kochanowskiego w katastrofie lotniczej pod Smoleńskiem.

Na czym polegały działania RPO w obronie osób LOGT (pytanie zadane w kontekście działań Komisji Europejskiej wobec Polski).

- Cieszę się, że na koniec mojego urzędowania, 2 lipca 2021 r. Naczelny Sąd Administracyjny uznał, iż można kwestionować przed sądami administracyjnymi uchwały samorządów „przeciw ideologii LGBT”. Jest to efekt postępowań administracyjnych zainicjowanych właśnie przez RPO – i NSA otwarł drogę, by metodami prawnymi, na podstawie polskiego prawa uchylać te uchwały. Dzięki temu nie będzie potrzebne postępowanie rozpoczęte przez KE. Jesteśmy bowiem dopiero na początku tego postępowania.

Pytanie o ocenę postępowania przed TK z wniosku premiera Morawieckiego o wyższości polskiego prawa nad unijnym (rozprawa została przeniesiona z 15 lipca na 3 sierpnia a TK ma ją oceniać w pełnym składzie).

- O tym, że sprawa będzie rozpatrywana przez pełny skład TK , dowiedziałem się godzinę temu. Pytanie, dlaczego dopiero teraz. Dlaczego moje wnioski Julia Przyłębska nazwała na rozprawie 13 lipca „apelami”. To są przecież poważne sprawy – Trybunał chce zmienić wcześniejsze wyroki TK w sprawie zgodności prawa europejskiego z Konstytucją, a tamte wyroki były wydawane w pełnym składzie. Może refleksja przyszła za późno, może wczoraj Trybunał nie powinien się był tak spieszyć?. – mówił Adam Bodnar.

W wyroku z 14 lipca jeden z sędziów zgłosił zdanie odrębne (votum separatum). Do tej pory nie podano, kto. Ale druga sprawa, z wniosku premiera Morawieckiego, ma szerszy zakres przedmiotowy – wyrok w tej sprawie będzie miał wpływ na postrzeganie wczorajszego wyroku – powiedział Adam Bodnar.

RPO pytany był też o swoją skargę do Komisji Europejskiej w sprawie nierealizowania przez Polskę dyrektyw dotyczących prawa do obrony,

- Unia Europejska  od kilku lat przyjmuje dyrektywy zwiększające prawo do obrony (wprowadzając takie obowiązkowe elementy, jak prawo do tłumacza, prawo do zrozumiałego objaśnienia procedury, czy przepisy dotyczące nieletnich). To jest wielki potencjał zmian polskiego prawa. Od wielu lat na różne sposoby apelowałem do władz o dostosowanie polskiego prawa do tych unijnych dyrektyw. Nie dostawałem odpowiedzi, a na monity premier odpowiadał tylko, że przekazał sprawę Ministrowi Sprawiedliwości. Sytuacja nabrzmiała na tyle, by zgłosić problem Komisji Europejskiej. Nie było innego wyjścia. Jest w interesie nas wszystkich, by prawo do obrony było w pełni respektowane zgodnie z europejskimi standardami.

Statystyki dla VII kadencji Rzecznika Praw Obywatelskich (od 9 września 2015 do końca maja 2021)

• 1689 wystąpień problemowych (w tym 731 o podjęcie inicjatywy prawodawczej)
• 45 wniosków do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie niezgodności przepisów z przepisami wyższego rzędu 
• 54 zawiadomienia do Trybunału Konstytucyjnego o przystąpieniu do postępowania ze skargi konstytucyjnej
• 38 zawiadomienia do Trybunału Konstytucyjnego o przystąpieniu do postępowania w sprawie pytań prawnych
• 37 zawiadomień do Trybunału Konstytucyjnego o przystąpieniu do postępowania w sprawie wniosku 
• 11 pytań prawnych do Sądu Najwyższego
• 26 zawiadomień do  Sądu Najwyższego o przystąpieniu do postępowania w sprawie pytania prawnego
• 75 skarg nadzwyczajnych do Sądu Najwyższego
• 350 kasacji w sprawach karnych
• 19 skarg kasacyjnych do Sądu Najwyższego w sprawach cywilnych
• 5 skarg kasacyjnych do Sądu Najwyższego w sprawach pracy
• 1 skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
• 8 wniosków do Naczelnego Sądu Administracyjnego o wykładnię przepisów
• 76 skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego
• 6 zawiadomień do Naczelnego Sądu Administracyjnego o przystąpieniu do postępowania w sprawie pytania prawnego
• 125 skarg do Wojewódzkich Sądów Administracyjnych
• 267 przystąpień do postępowań sądowych
• 42 przystąpienia do postępowania administracyjnego
• 4 żądania wszczęcia postępowania przygotowawczego
• 12 żądań wszczęcia postępowania administracyjnego
• 52 żądania wszczęcia postępowania cywilnego

Razem tych działań było 2942 

W ciągu kadencji do RPO wpłynęło 346 022, eksperci Biura RPO i biur terenowych udzielili 204 394 informacji telefonicznych.