Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Projekt rozporządzenia MS zakłada, że w indywidualnych programach terapeutycznych skazanych ma już nie być stosowana terapia krótkoterminowa. Możliwa będzie tylko krótka interwencja
• Wykreślenie terapii krótkoterminowej z przepisów ma wynikać z tego, że tego rodzaju terapia nie jest obecnie realizowana w zakładach karnych i aresztach śledczych
• Zdaniem Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur zamiast wykreślać przepis, należy zbadać przyczyny braku takiej terapii i rzetelnie przeanalizować problem, aby znaleźć jego rozwiązanie
• Wykreślenie terapii krótkoterminowej pozbawia osoby osadzone dodatkowej możliwości oddziaływań - wskazuje KMPT w opinii dla resortu sprawiedliwości i postuluje utrzymanie aktualnie obowiązującego rozwiązania

Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało projekt zmian w rozporządzeniu dotyczącym sposobów prowadzenia oddziaływań penitencjarnych w zakładach karnych i aresztach śledczych. Oddziaływanie   penitencjarne, to całokształt oddziaływania administracji penitencjarnej na osoby pozbawione wolności - m.in. skazanych, tymczasowo aresztowanych.

Rezygnacja z prowadzenia terapii krótkoterminowej

Ustawodawca podjął decyzję o wykreśleniu z rozporządzenia terapii krótkoterminowej z programu terapeutycznego, stosowanego wobec skazanego uzależnionego, skierowanego do systemu terapeutycznego poza oddziałem terapeutycznym pozostawiając tylko stosowanie krótkiej interwencji.

W uzasadnieniu projektu wskazano, że wykreślenie „wynika z faktu, że tego rodzaju terapia nie jest obecnie realizowana w zakładach karnych i aresztach śledczych”.

Zastrzeżenia KMPT

Zdaniem KMPT wykreślenie terapii krótkoterminowej pozbawia osoby osadzone dodatkowej możliwości oddziaływań. Obecnie indywidualny program terapeutyczny przewiduje możliwość wyboru zastosowania krótkiej interwencji lub terapii krótkoterminowej w zależności od indywidualnych potrzeb.

Zastępczyni RPO zauważa, że w uzasadnieniu nie wskazano również z jakich przyczyn terapia krótkoterminowa nie jest obecnie realizowana w zakładach karnych i aresztach śledczych.

W ocenie KMPT, projektodawca powinien dokładniej zbadać przyczyny braku takiej terapii, która może wynikać np. z braku specjalistów czy też z braku odpowiedniego finansowania. Pozwoli to na rzetelną analizę problemu i efektywną dyskusję w ramach konsultacji publicznych skoncentrowaną na szukaniu rozwiązań istniejącego problemu.

Niewystarczająca opieka psychologiczna w więzieniach

KMPT przypomina, że od 2016 r. postuluje o zwiększenie liczby psychologów zatrudnionych w jednostkach penitencjarnych. Opieka psychologiczna w więzieniach nie jest wystarczająca, a wyznaczony standard (jeden psycholog na 200 osadzonych) nie przekłada się na efektywność oddziaływań psychologicznych.

Zdaniem KMPT rozwiązania problemu z terapią krótkoterminową należałoby szukać w zwiększeniu liczby psychologów więziennych.

W uwagach do projektu rozporządzenia przypomniano również, że zgodnie z Kodeksem karnym wykonawczym, wykonując karę w systemie terapeutycznym, uwzględnia się w postępowaniu ze skazanymi w szczególności potrzebę zapobiegania pogłębianiu się patologicznych cech osobowości, przywracania równowagi psychicznej oraz kształtowania zdolności współżycia społecznego i przygotowania do samodzielnego życia.

oddziaływania specjalistyczne, skierowane na skazanych odbywających karę w systemie terapeutycznym, nie ograniczają się tylko do leczenia. Dominujące znaczenie mają środki terapeutyczne a stosowanie innych środków ma być podporządkowane dostosowane do realizowanych programów. Dzięki stosowaniu środków leczniczych i psychokorekcyjnych, uwzględniających właściwości i potrzeby skazanych, zmierza do przygotowania ich powrotu do społeczeństwa.

KMPT zwraca uwagę, że brak terapii może skutkować tym, że osoba pozbawiona wolności opuści zakład karny z tymi samymi (lub nawet głębszymi) zaburzeniami, które występowały u niej w momencie osadzenia w jednostce.

Wniosek: utrzymać terapię krótkoterminową

Zastępczyni RPO postuluje o utrzymanie obecnego rozwiązania zawartego w § 21 ust. 3 obowiązującego rozporządzenia i prosi o wzięcie pod uwagę przesłanych uwag 
Ustawodawca zamierzając uchylić § 21 ust. 3 aktualnie obowiązującego rozporządzenia, powinien uzasadnić potrzebę takiej zmiany, biorąc jednocześnie pod uwagę proces resocjalizacji osób pozbawionych wolności, który może zostać skutecznie zaburzony poprzez wyeliminowanie terapii krótkoterminowej.

Zastępczyni RPO Hanna Machińska w piśmie do ministra sprawiedliwości Zbigniewa Ziobry postuluje utrzymanie obecnie obowiązującego rozwiązania i prosi Ministra o uwzględnienie uwag KMPT na dalszym etapie prac legislacyjnych.

KMP.022.1.2022