Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Jakie działania podjęła prokuratura w sprawie zmuszenia do lądowania polskiego samolotu przez władze Białoruci oraz pozbawienia wolności pasażerów znajdujących się na pokładzie? – pyta RPO Adam Bodnar w piśmie do prokuratora krajowego Bogdana Święczkowskiego.

Szefowi ABW Rzecznik przypomina, że sygnały o zagrożeniu dla aktywistów białoruskich w Polsce ze strony białoruskich służb płyną od zeszłego roku. Co ABW z tym robi? – pyta RPO

- Z wielkim zaniepokojeniem przyjąłem informację o zmuszeniu przez władze białoruskie do lądowania na lotnisku w Mińsku zarejestrowanego w Polsce samolotu pasażerskiego linii Ryanair. Jak wynika z relacji medialnych, po wylądowaniu, służby Republiki Białoruś zatrzymały tym lecącego samolotem opozycjonistę białoruskiego, założyciela portalu Nechta (NEXTA_tv) nadającego z Warszawy, oraz inne osoby – pisze RPO do prok. Bogdana Święczkowskiego.

Zdaniem RPO czyn ten stanowił bez wątpienia pogwałcenie przez białoruskie władze norm prawa międzynarodowego. W ocenie Rzecznika mógł też wypełniać znamiona przestępstw opisanych w art. 166 § 1 k.k. a także – ze względu na treść art. 5 k.k. – w art. 189 k.k. Należy bowiem podkreślić, że zgodnie z zasadą terytorialności wyrażoną w ostatnim z powołanych przepisów ustawę karną polską stosuje się do sprawcy, który popełnił czyn zabroniony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jak również na polskim statku wodnym lub powietrznym – stwierdza Rzecznik i prosi prok. Święczkowskiego o przekazanie mu informacji na temat podjętych działań.

W kolejnym piśmie – do szefa ABW płk.  Krzysztofa Wacławka RPO przypomina, że od sierpnia  2020 r. dopytuje się w ABW o sytuację aktywistów białoruskich przebywających w Polsce , w tym tych, którzy prowadzą platformę internetową Nechta.

RPO zwracał uwagę ABW, że po licznych protestach w Białorusi, podczas których niejednokrotnie dochodziło do naruszeń praw człowieka w wyniku brutalnych interwencji służb bezpieczeństwa, białoruskie służby bezpieczeństwa zaczęły zbierać informacje o miejscach pobytu aktywistów w Polsce rozpytując na tą okoliczność osoby zatrzymane podczas protestów. Do tej pory RPO nie dostał z ABW informacji, co Agencja robi, aby zapewnić bezpieczeństwo osobom, które przed prześladowaniami schroniły się na terytorium Rzeczypospolitej.

Obecnie, w związku z wiadomością o zmuszeniu przez władze białoruskie do lądowania na lotnisku w Mińsku zarejestrowanego w Polsce samolotu pasażerskiego linii Ryanair, podczas którego zatrzymany został były redaktor naczelny opozycyjnego kanału Nechta, problem zapewnienia bezpieczeństwa obywatelom Białorusi w Polsce staje się tym bardziej aktualny.

„Zważywszy zatem na doniosłą rangę sprawy - w świetle ostatniego rażącego naruszenia norm prawa międzynarodowego - a zwłaszcza biorąc pod uwagę, iż obywatele innych państw pozostający, nawet czasowo, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, korzystają z ochrony prawnej władz Polskich, a także Rzecznika Praw Obywatelskich, uprzejmie proszę o udzielenie odpowiedzi na wskazane na wstępie moje pismo z dnia 19 sierpnia 2020 r. oraz szersze odniesienie się do problemu zapewnienia ochrony wskazanych powyżej osób” – pisze RPO i przypomina, że odpowiedź może wpłynąć za pośrednictwem Kancelarii Tajnej Biura Rzecznika Praw Obywatelskich.

II.519.1121.2020, II.519.707.2021