Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Osoby w kryzysie bezdomności skarżą się, że nie mogły wziąć udziału w ostatnich wyborach samorządowych
• Nie zmieniono bowiem przepisów uniemożliwiających wpisywanie wyborców nigdzie niezamieszkałych do rejestrów wyborców – nadal trwają prace MSWiA nad zmianą odpowiedniego  rozporządzenia
• RPO ma w tym kontekście obawy co do zbliżających się w 2019 r. wyborów do Parlamentu Europejskiego, a następnie do Sejmu i Senatu

Dlatego Adam Bodnar wystąpił do MSWiA o informację nt. działań w celu pełnego zagwarantowania praw wyborczych osób nigdzie niezamieszkałych.

Do Biura RPO od lat wpływają skargi obywateli mających kłopoty z wpisaniem się do rejestru wyborców.  To przede wszystkim osoby nigdzie niezamieszkałe, bezdomne. W urzędzie miasta/gminy wymagano od nich adresu stałego zamieszkania, z nazwą ulicy, numeru domu oraz mieszkania.

Kolejne takie skargi napłynęły po wyborach samorządowych  21 października 2018 r.  (I tura) i 4 listopada (II tura). Wskazują one na poważne bariery w procedurze wpisania do rejestru wyborców, co bezpośrednie wpływa na niemożność udziału tych osób w wyborach. 

W jednej ze spraw prezydent miasta odmówił wpisu do rejestru wyborców wyborcy nigdzie niezamieszkałemu (bezdomnemu) z uwagi na brak wskazania przez niego adresu stałego zamieszkania. W uzasadnieniu powołano się na fakt, że wzór wniosku o wpisanie do rejestru (określony w rozporządzeniu MSWiA z 27 lipca 2011 r. w sprawie rejestru wyborców), wymaga wskazania adresu, pod którym wnioskodawca zadeklaruje stałe zamieszkanie. „Wnioskodawca nie wskazał swojego adresu zamieszkania, a jedynie zadeklarował pobyt na terenie miasta. Wobec powyższego należy uznać, że nie zostały spełnione przesłanki Kodeksu wyborczego pozwalające na dopisanie (…) do rejestru wyborców prowadzonego przez Prezydenta miasta”  - głosi decyzja.

Rzecznik od kilku lat przedstawia postulaty koniecznych zmian w przepisach regulujących udział w wyborach wyborców nigdzie niezamieszkałych, w tym  zmiany rozporządzenia z 2011 r. Dlatego z satysfakcją przyjął w 2016 r. informację o skierowaniu, m.in. w wyniku tej korespondencji, przez Państwową Komisję Wyborczą pisma do MSWiA z prośbą PKW o odpowiednią zmianę rozporządzenia.

Odpowiedzi na kolejne wystąpienia RPO z 2017 i 2018 r. wskazywały, że w resorcie toczą się prace w tej sprawie. PKW informowała Rzecznika, że MSWiA przedstawił PKW projekt zmiany rozporządzenia. Uwzględniał on propozycję umożliwiającą wyborcy - nigdzie niezamieszkałemu i nieposiadającemu adresu stałego zamieszkania - wskazanie adresu umożliwiającego kontakt z nim na obszarze gminy, w której stale przebywa i gdzie złożył wniosek o wpisanie do rejestru wyborców. PKW zaopiniowała ten projekt pozytywnie.

Niestety, mimo upływu wielu miesięcy, prace nie zakończyły się przed wyborami samorządowymi 2018 r. - Powoduje to moje poważne zaniepokojenie i obawy, szczególnie w obliczu zbliżających się w 2019 roku wyborów do Parlamentu Europejskiego, a następnie wyborów do Sejmu RP i Senatu RP - podkreślił Adam Bodnar w piśmie do ministra Joachima Brudzińskiego.

VII.602.93.2015