Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Propozycja badania, która nie została zrealizowana

Cel badawczy:
Celem jest uzyskanie obiektywnych danych o dostępności jednostek penitencjarnych do potrzeb osób z różną niepełnosprawnością z punktu widzenia osadzonych i osób je odwiedzających oraz sformułowanie postulatów zmian prawnych w zakresie przeciwdziałania ich dyskryminacji w polskim systemie penitencjarnym.

Uzasadnienie:
Osoba z niepełnosprawnością jako osadzona w polskich zakładach karnych i aresztach śledczych narażona jest na zwiększoną uciążliwość odbywania kary z uwagi na jej możliwości samodzielnego funkcjonowania w niedostosowanej do jej potrzeb przestrzeni. Na tą sytuację zwraca uwagę orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości i polskiego sądownictwa, wskazując, że niedostosowana przestrzeń w miejscach izolacji jest przesłanką do stwierdzenia naruszenia art. 3 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, a także tożsamego z nim art. 15 Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych w zakresie nieludzkiego lub poniżającego traktowania. W polskim ustawodawstwie brakuje przepisów regulujących sytuację osób niepełnosprawnych znajdujących się w zakładach karnych i aresztach śledczych, a także brak jest przepisów prawnych ułatwiających osobom z niepełnosprawnością dostęp i podtrzymywanie kontaktów z najbliższymi osadzonymi w jednostkach penitencjarnych. Znikoma ilość przepisów w aktach wykonawczych nie reguluje kwestii osadzenia osób z różnymi niepełnosprawnościami, a także kwestii dostępności przestrzennej, która zapewniałaby odbywanie kary w sposób humanitarny. Przepisy wykonawcze polskiego Prawa budowlanego wykluczają zakłady karne i areszty śledcze z konieczności dostosowania ich do potrzeb osób z niepełnosprawnością (rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie), co w ewidentny sposób dyskryminuje te osoby i uniemożliwia prawidłowy kontakt z najbliższymi osadzonymi w jednostkach penitencjarnych. Zważywszy, że podtrzymywanie kontaktu z najbliższymi jest jednym z ważniejszych oddziaływań resocjalizacyjnych, należy uznać to za ważną przesłankę podjęcia badań nad określeniem sytuacji prawnej i faktycznej osób osadzonych.

Pracownik naukowy, Politechnika Gdańska Wydział Architektury