Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Propozycja badania, która nie została zrealizowana

Temat badania:
Dyskryminacja osób głuchych w dostępie do edukacji (chodzi o taki dostęp, który umożliwia rozwój przez osoby głuche ich osobowości, talentów, kreatywności, zdolności umysłowych i fizycznych)

Uzasadnienie:
Osoby głuche są dyskryminowane w dostępie do edukacji z uwagi na niewłaściwe podejście do rehabilitacji osób głuchych skutkujące ograniczeniem im dostępu do nauki języka (zarówno migowego jak i polskiego w piśmie).

Nie każda głucha osoba jest w stanie przyswoić język polski mówiony z wykorzystaniem własnych resztek słuchowych (nawet po zaimplantowaniu). Pozbawienie osób głuchych możliwości nabycia w sposób naturalny języka migowego jest pozbawianiem ich podstawowych lingwistycznych praw człowieka. Dramatem wielu osób głuchych jest słabe opanowanie jakiegokolwiek języka. Nie jest to bezpośrednio wynikiem głuchoty, ale efektem niewłaściwych działań rehabilitacyjnych. Efektem tych działań są sytuacje, w których głuche dzieci rozpoczynają naukę pierwszego języka dopiero w wieku 6-7 lat, co powoduje straty poznawcze, których nie można nadrobić w ciągu dalszego życia.

Brakuje w Polsce badań, które pokazywałyby poziom alfabetyzacji osób głuchych (zwłaszcza absolwentów szkól specjalnych), proces nabywania przez nich języka migowego. RPO powinien przeprowadzić takie badania, aby zwrócić uwagę na istniejący problem. Brak znajomości języka polskiego w piśmie w ogromnym stopniu ogranicza osobom głuchym dostęp do edukacji i pracy. Późny dostęp do języka migowego (za wyjątkiem osób głuchych posiadających głuchych rodziców) oraz niewłaściwe nauczanie języka polskiego (w szkołach zakłada się znajomość tego języka podczas kiedy dla osób głuchych jest to język obcy) skutkuje poważnym ograniczeniem dostępu do informacji dla osób głuchych.

Traktowanie w polskiej edukacji polskiego języka migowego jako środka pomocniczego w edukacji a nie pełnoprawnego języka, niezależnego od języka polskiego jest nie tylko łamaniem przepisów Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych (m.in. art. 24) ale także rażącym zaniedbaniem o charakterze merytorycznym w świetle istniejących na świecie (a także już w Polsce) badań z zakresu m.in. lingwistyki migowej.

Polski Związek Głuchych Oddział Łódzki