Biuletyn Informacji Publicznej RPO

25 listopada 2025 r. w Biurze RPO przebywała delegacja ograniczonej misji obserwacyjnej wyborów prezydenckich Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE (ODIHR). Delegację przyjął zastępca RPO Wojciech Brzozowski.

Spotkanie w BRPO poświęcone było prezentacji i omówieniu ustaleń końcowego raportu misji obserwacyjnej tegorocznych wyborów prezydenckich w Polsce, a także zaangażowania Rzecznika Praw Obywatelskich w ochronę praw wyborczych. Jednym z priorytetowych zaleceń raportu jest potrzeba kompleksowej reformy ustawodawstwa w celu wdrożenia zaleceń ODIHR i dalszego dostosowania ram prawnych do zobowiązań OBWE, międzynarodowych standardów i dobrych praktyk.

W raporcie odnotowano m.in. działania RPO w związku z wyborami prezydenckimi, m.in. w zakresie zapewnienia ich pełnej dostępności dla osób z niepełnosprawnościami (kampania społeczna „Wybory dostępne dla wszystkich” oraz kontrola lokali wyborczych dostosowanych dla osób z niepełnosprawnościami). Pośród wniosków końcowych raportu znalazły się również zalecenia dotyczące pogłębienia współpracy z organizacjami osób z niepełnosprawnościami w celu zapewnienia takim osobom możliwości samodzielnego głosowania, w tym zapewnienia dostępności lokali wyborczych i informacji o wyborach dla osób z różnymi niepełnosprawnościami. Kandydaci zaś powinni zadbać, aby wydarzenia, programy, informacje i materiały kampanijne były dostępne dla takich osób, w tym dzięki wykorzystaniu odpowiednich formatów i metod komunikacji.

Raport wskazuje na potrzebę zagwarantowania instytucjonalnej niezależności organu regulującego działanie mediów, a także zapewnienia przez nadawców publicznych bezstronnego i obiektywnego sposobu przedstawiania wszystkich partii politycznych oraz kandydatów. ODIHR podkreśla też, że prawo powinno wyraźnie zabraniać wykorzystywania zasobów mediów publicznych w celu preferencyjnego traktowania jakiejkolwiek partii lub kandydata, a także zapewnić skuteczny nadzór.

Podczas spotkania obszernie omawiano zagadnienie praw wyborczych osób z niepełnosprawnościami intelektualnymi i psychospołecznymi. ODIHR podkreśla bowiem w raporcie, że sposób ukształtowania praw wyborczych takich osób powinien uwzględniać zobowiązania międzynarodowe. Rozmowa dotyczyła także prawnych możliwości przeciwdziałania mowie nienawiści i dyskryminacji w kampanii wyborczej.

W skład delegacji weszły:

• Dunja Mijatovic, szefowa misji wyborczej podczas wyborów prezydenckich w Polsce;
• Kseniya Dashutsina, doradczyni ds. wyborów ODIHR;
• Martina Barker-Ciganikova, doradczyni ds. wyborów ODIHR.

* * *

Misja obserwacji wyborów ODIHR przebywała w Polsce w związku z wyborami prezydenckimi, na zaproszenie polskich władz. Zgodnie z wynikami przedwyborczej oceny potrzeb, ODIHR oddelegował do Polski tzw. ograniczoną misję obserwacyjną wyborów (Limited Election Observation Mission, LEOM). Format ten jest stosowany w przypadkach, kiedy zastrzeżenia dotyczą przede wszystkim otoczenia przedwyborczego, przygotowań do wyborów, kampanii wyborczej, relacji w mediach oraz rozpatrywania sporów wyborczych, a nie technicznej realizacji procesu głosowania w dniu wyborów.

Celem misji była ocena wyborów pod kątem zgodności ze zobowiązaniami w stosunku do OBWE, a także z innymi zobowiązaniami i normami o charakterze międzynarodowym dotyczącymi demokratycznych wyborów oraz z przepisami prawa krajowego. W trakcie obserwacji odbywały się spotkania z przedstawicielami władz krajowych, partii politycznych, a także z przedstawicielami sądownictwa, społeczeństwa obywatelskiego i mediów.