Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Członkowie rodzin zastępczych obawiają się o bezpieczeństwo zbyt szerokiego zakresu danych osobowych, przetwarzanych w rejestrze danych dotyczących pieczy zastępczej
• Rzecznik Praw Obywatelskich występuje o opinię do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych

Rodziny zastępcze zwracają się do RPO w sprawie zakresu i bezpieczeństwa danych osobowych gromadzonych i przetwarzanych w rejestrze danych związanych z pieczą, tworzonych na podstawie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Od 1 lutego 2023 r., na mocy ustawy z 7 października 2022 r. o zmianie tej ustawy, dodano do niej art. 38d, który w ust. 1 przewiduje prowadzenie rejestru obejmującego:

• wykaz dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej, osób, które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej, o których mowa w art. 37 ust. 2-4 i 6, oraz osób opuszczających rodzinną pieczę zastępczą jako niepełnoletnie, o których mowa w art. 37 ust. 5 i 6, z podziałem na dzieci umieszczone lub przebywające w poszczególnych formach rodzinnej pieczy zastępczej oraz poszczególnych formach instytucjonalnej pieczy zastępczej oraz na osoby, o których mowa w art. 37 ust. 2-4 i 6, i osoby opuszczające rodzinną pieczę zastępczą jako niepełnoletnie, o których mowa w art. 37 ust. 5 i 6, przebywające w poszczególnych formach rodzinnej pieczy zastępczej i poszczególnych formach instytucjonalnej pieczy zastępczej;
• wykaz osób posiadających pozytywną lub negatywną wstępną kwalifikację do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka;
• wykaz kandydatów zakwalifikowanych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka;
• wykaz rodzin zastępczych z podziałem na rodziny zastępcze spokrewnione, niezawodowe i zawodowe;
  wykaz rodzinnych domów dziecka;
• wykaz placówek opiekuńczo-wychowawczych, regionalnych placówek opiekuńczo-terapeutycznych oraz interwencyjnych ośrodków preadopcyjnych;
• wykaz osób usamodzielnianych.

Rejestr jest prowadzony przez starostę, organizatora rodzinnej pieczy zastępczej, marszałka województwa i wojewodę za pomocą zapewnionego przez ministra właściwego ds. rodziny systemu teleinformatycznego umożliwiającego prowadzenie tego rejestru, przekazywanie do niego danych, usuwanie z niego danych oraz udostępnianie z niego danych.

Ustępy 3-9 art. 38d ustawy zawierają wyliczenie danych gromadzonych w poszczególnych wykazach. W ust. 16 nakładają na osoby posiadające wstępną kwalifikację do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka, kandydatów zakwalifikowanych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka, rodziny zastępcze, osoby prowadzące rodzinne domy dziecka oraz osoby usamodzielniane, obowiązek informowania o każdej zmianie danych organy właściwe do wpisów w rejestrze.

Zainteresowani wskazują przede wszystkim, że zakres gromadzonych w rejestrze danych dotyczących rodzin zastępczych obejmuje m.in. stan cywilny, zawód, miejsce zatrudnienia, źródło i wysokość dochodów.  Jest nadmiarowy wobec celu, jakiemu ma służyć rejestr i pozostaje w kolizji z ogólnymi zasadami przetwarzania danych osobowych określonymi w art. 5 rozporządzenia RODO. Wyrażają zarazem obawę o bezpieczeństwo tych danych ze względu na to, że wiele organów jest uprawnionych do ich pozyskania. W konsekwencji rodzi to ryzyko ujawnienia danych wrażliwych i naruszenia prawa do prywatności.

Niepokój budzi także gromadzony w rejestrze zakres danych dotyczących dzieci, bezpieczeństwo tych danych i brak szczegółowych wytycznych co do sposobu, trybu i częstotliwości przekazywania danych aktualizacyjnych, m.in. danych o stanie zdrowia podlegających szczególnemu reżimowi przetwarzania.

W myśl RODO dane osobowe powinny być przetwarzane zgodnie z zasadami: zgodności z prawem, rzetelności i przejrzystości, ograniczenia celu, minimalizacji danych i ograniczenia przechowywania. Regulacje ustawowe obejmujące problematykę przetwarzania danych powinny być kształtowane w sposób zapewniający stosowanie i zachowanie powyższych zasad. W sytuacji rejestru danych związanych z pieczą kwestia ochrony danych osobowych dzieci i rodzin nabiera szczególnego znaczenia, a sam rejestr powinien był odpowiadać gwarancjom wynikającym z art. 51 ust. 2 Konstytucji RP.

Z tych powodów zastępca RPO Stanisław Trociuk prosi o opinię prezesa UODO Jana Nowaka.

III.554.2.2023