Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Wnuk opiekujący się osobą z niepełnosprawnością złożył skargę konstytucyjną na brak prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w sytuacji, gdy zdrowe dzieci takiej osoby nie sprawują opieki
• Rzecznik Praw Obywatelskich zgłosił udział w tym postępowaniu Trybunału Konstytucyjnego i wniósł o uznanie niekonstytucyjności zaskarżonego przepisu ustawy o świadczeniach rodzinnych
• Wcześniej RPO wspierał skarżącego w jego staraniach o to świadczenie przed sądem administracyjnym

Skargę złożył obywatel po wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego, który w 2021 r. oddalił jego skargę kasacyjną od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego ze skargi na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego o odmowie przyznania mu prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. 

Tym samym nie przyznano mu świadczenia, choć sprawuje faktyczną opiekę nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności (w związku z czym zrezygnował z zatrudnienia).

Do postępowania w NSA po stronie tego skarżącego przystąpił Rzecznik Praw Obywatelskich. W piśmie procesowym wskazywał, że „prawidłowe odczytanie treści art. 17 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 17 ust. 1a u.o.ś.r. prowadzi do wniosku, że skarżący opiekujący się niepełnosprawną w stopniu znacznym babcią jest osobą uprawnioną do uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego”. W stanie faktycznym sprawy zaktualizował się bowiem wynikający z art. 132 K.r.o. jego obowiązek alimentacyjny, jako obowiązek osoby zobowiązanej w dalszej kolejności. 

Teraz Rzecznikowi doręczono  zawiadomienia o wszczęciu postępowania TK w sprawie skargi konstytucyjnej (sygn. akt SK 33/23).

RPO Marcin Wiącek zgłosił udział w tym postępowaniu i wniósł o stwierdzenie, że:

• art. 17 ust. 1a pkt 2  ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 390 ze zm.) w zakresie, w jakim za jedyną przesłankę uprawniającą do świadczenia pielęgnacyjnego osoby wskazane w art. 17 ust. 1 pkt 4 uznaje legitymowanie się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności przez osoby spokrewnione w pierwszym stopniu z osobą wymagającą opieki, jest niezgodny z art. 69 i art. 71 ust. 1 zd. drugie Konstytucji.

"Osobom niepełnosprawnym władze publiczne udzielają, zgodnie z ustawą, pomocy w zabezpieczaniu egzystencji, przysposobieniu do pracy oraz komunikacji społecznej" - głosi art. 69 Konstytucji. Zgodnie zaś z jej art. 71 ust. 1 zdanie drugie, "rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza wielodzietne i niepełne, mają prawo do szczególnej pomocy ze strony władz publicznych".

Szczegółowe uzasadnienie stanowiska RPO zostanie przedstawione do 23 czerwca 2023 r.    

III.7064.224.2023