Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Problematyka ochrony zwierząt jest tematyką delikatną i zasługującą na poważne traktowanie.  

Wstępna analiza wniosków zgłaszanych przez obywateli do Biura Rzecznika Praw Obywatelskiego pozwoliła na ustalenie, że art. 7 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt wymaga powtórnego przemyślenia i przeanalizowania. Stąd zrodził się pomysł na zorganizowanie konferencji, w ramach której będzie możliwe przeprowadzenie rzeczowej dyskusji pomiędzy pracownikami naukowymi polskich uczelni wyższych, osobami odpowiedzialnymi za tworzenie prawa, praktykami prawa oraz osobami zajmującymi się ochroną zwierząt, a także ich hodowlą.

„Kolizje między prawem właściciela a prawami zwierząt i uprawnieniami tych, którzy je ratują” to tytuł konferencji i zarazem przedmiot analiz referatów. Wymiana poglądów i dyskusja pokazuje obraz ochrony praw zwierząt w Polsce oraz status prawny i uprawnienia osób, które podejmują się interwencji w ich ochronie. Rozmowa o przesłankach, którymi winni się kierować upoważnieni przedstawiciele organizacji społecznych, której statutowym celem działania jest ochrona zwierząt, pozwoli podnieść świadomość prawną obywateli co do obowiązującego art. 7 ust. 1 i 3 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt oraz wypracować postulaty de lege ferenda.

Istotną kwestią rozważań są prawne uwarunkowania roli lekarza weterynarii w procedurze odebrania zwierzęcia oraz relacje pomiędzy prawem własności a ochroną zwierzęcia przed cierpieniem.

Konferencja odbywa się 21 października o godz. 11.00 w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich przy ul. Długiej 23/25 w Warszawie.

Konferencja jest transmitowana on-line, aby jak najszerzej upowszechnić ten ważny społecznie temat i umożliwić uczestnictwo osobom zainteresowanym w wielu miejscach w Polsce. Link do transmisji https://youtu.be/c9QjDEltrik

Przesłanie zastępczyni RPO Hanny Machińskiej

Konferencja dotyczy trzech istotnych problemów: z jednej strony  mówimy o prawach właścicieli, z drugiej zaś strony o  prawach zwierząt i w tym kontekście o zakresie działań podmiotów, które ratują zwierzęta.

Ustawa o ochronie zwierząt podkreśla zobowiązanie człowieka  do poszanowania ,ochrony i opieki wobec zwierzęcia. Troska o dobrostan zwierząt  sytuuje się wysoko w hierarchii naszych potrzeb. Powiadamy, że prawa świata przyrody powinny być silnie związane z prawami człowieka. Deklarujemy humanitarne traktowanie zwierząt. Często podkreślamy, że  zwierzęta  mają prawa.

W stanowisku Rzecznika Praw Obywatelskich, będącym odpowiedzią na wypowiedź  sekretarza stanu w MEiN, podkreślono, że kwestionowanie  praw zwierząt nie służy edukacji  przyrodniczej dzieci. Dzięki edukacji  na temat praw zwierząt zwiększa się poziom  odpowiedzialności i dbałości o  dobrostan środowiska naturalnego.

W tym kontekście należy wspomnieć decyzje Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy i Radę Praw Człowieka ONZ co do  uznania prawa do środowiska jako prawa człowieka. We wrześniu 2021 r., po wieloletnich działaniach  prowadzonych w ramach Rady Europy, Zgromadzenie przedstawiło Komitetowi Ministrów projekt Protokołu Dodatkowego do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka oraz Europejskiej Karty Społecznej  uznający prawo do  bezpiecznego, czystego, zdrowego i zrównoważonego środowiska jako prawo człowieka. Jeśli Komitet Ministrów, czyli państwa członkowskie, wyrazi zgodę na uchwalenie obu Protokołów, to prawo do środowiska będzie prawem chronionym w ramach obu traktatów.

Kolejnym przełomowym krokiem na rzecz uznania prawa do środowiska jako prawa człowieka była ostatnia rezolucja podjęta dwa tygodnie temu przez  Radę Praw Człowieka ONZ, która ustanowiła prawo do środowiska jako prawo człowieka. Był  to efekt zbiorowego wysiłku 1100 organizacji pozarządowych funkcjonujących  na całym świecie, wielu państw i agend ONZ.

Inaczej przebiegała debata międzynarodowa w ramach Rady Europy dotycząca  dobrostanu zwierząt. Rozpoczęła się w latach 60., a jej rezultatem  były liczne konwencje oraz rekomendacje ustanawiające  standardy  ochrony zwierząt. Jednak w ostatnim czasie Rada Europy skupiła swą aktywność w obszarze generalnego problemu relacji ochrony środowiska i praw człowieka. W znacznie szerszym zakresie obecnie ten obszar regulowany jest prawem UE.

Warto odnieść się również do miękkich instrumentów odnoszących się do  pewnego rodzaju skatalogowanych praw, które zapisano w Deklaracji Praw Zwierząt uchwalonej przez UNESCO. Stanowi ona, że prawa zwierząt powinny być chronione tak jak prawa ludzi. Niezbędne jest  stworzenie gwarancji bezpieczeństwa dla zwierząt, a w sytuacji zagrożenia konieczne jest podjęcie działań uwzględniających potrzeby zwierzęcia i zapewniających  mu opiekę i ochronę, zgodnie z zasadą humanitarnego traktowania.

Dyskusja dotycząca różnych aspektów  ochrony zwierząt, zwłaszcza  prawa własności, statusu prawnego zwierząt, sprawowania opieki nad zwierzętami bezdomnymi, dopuszczalności oddania zwierzęcia do schroniska dla zwierząt, odebrania zwierząt, funkcjonowania odpowiedniej infrastruktury zapewniającej  ochronę zwierząt przed niehumanitarnym traktowaniem i roli organizacji pozarządowych  była przedmiotem analizy  i ważnego wystąpienia RPO do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w 2018 r.

Jestem przekonana, że te problemy zostaną przeanalizowane podczas  konferencji. Krytycznej analizie zapewne poddacie Państwo przepisy ustawy o ochronie praw zwierząt. Debata służyć powinna wypracowaniu niezbędnych zmian ustawy, na co wielokrotnie wskazywał RPO .

Życzę Państwu owocnych obrad i dziękuję za udział w konferencji .

PROGRAM

11:00 Michał Hara – odczytanie listu powitalnego Zastępczyni RPO Hanny Machińskiej.

11:05 dr hab. Renata Kamińska, prof. UKSW – wykład otwierający konferencję 

Panel 1 -  moderator Michał Hara, Biuro RPO

11:20 – 11:45 Zwierzę nie jest rzeczą - o postulacie dereifikacji zwierząt w kontekście teorii praw podstawowych  - dr hab. Dorota Probucka, prof. UP, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie
11:45 – 12:10 Bieżące prace Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w zakresie uregulowania zagadnienia związanego z odbieraniem zwierząt właścicielowi - Wojciech Albert Kurkowski, pełnomocnik ministra rolnictwa i rozwoju wsi do spraw zwierząt
12:10 – 12:40 Odebranie zwierzęcia na podstawie art. 7 ust. 1 i 3 ustawy o ochronie zwierząt de lege lata i de lege ferenda - dr Agnieszka Gruszczyńska, Uniwersytet SWPS; adw. Dorota Dąbrowska
12:40 – 13:10 Prawne aspekty działalności interwencyjnej organizacji ochrony praw zwierząt, a prawa i obowiązki hodowców - dr Magdalena Silska, European University Institute Florence/Italy; adw. Katarzyna Topczewska, OTOZ Animal

13:10 – 13:40 Dyskusja

13:40 – 14:00 Przerwa

Panel 2 - moderator adw. Agnieszka Krukowska

14:00 – 14:25 Status prawny członka organizacji zajmującej się odbieraniem zwierząt – co wolno robić odbierając zwierzę, a co wymaga zmian? - Konrad Kuźmiński, prezes zarządu Dolnośląskiego Inspektoratu Ochrony Zwierząt
14:25 – 14:50 Prawne uwarunkowania roli lekarza weterynarii w procedurze odebrania zwierzęcia - lek. wet. Andrzej Dzikowski, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
14:50 – 15:15 Odebranie zwierzęcia na podstawie art. 7 ust. 3 ustawy o ochronie zwierząt a stan wyższej konieczności w Kodeksie karnym - dr Piotr Zakrzewski, Biuro RPO, UKSW w Warszawie
15:15 – 15:40 Prawo własności a ochrona zwierzęcia przed cierpieniem - studium przypadku - adw. Karolina Kuszlewicz

15:40 – 16:10 Dyskusja

Podsumowanie i zamknięcie konferencji