Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Członkowie upadłej SKOK Wołomin nie będą już więcej wzywani przez syndyka do pokrycia strat Kasy - do wysokości dwukrotności wpłaconych udziałów.  W ich obronie występował RPO
• Na posiedzeniu Rady Wierzycieli podjęto bowiem uchwałę o zgodzie na zrzeczenie się przez syndyka roszczeń spornych z tytułu odpowiedzialności byłych i obecnych członków SKOK Wołomin za pokrycie strat kasy do podwójnej wysokości wpłaconych udziałów - w zakresie wszystkich spraw, które nie zostały zakończone prawomocnym orzeczeniem
• Poinformował o tym 31 sierpnia 2020 r. RPO Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie, XVIII Wydział Gospodarczy ds. upadłościowych i restrukturyzacyjnych, w sprawie w postępowaniu upadłościowym SKOK Wołomin 

Wcześniej członkowie upadłej SKOK Wołomin, głównie seniorzy, byli wzywani przez syndyka do pokrycia strat Kasy - do wysokości dwukrotności wpłaconych udziałów.  W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich syndyk nie miał do tego tytułu prawnego. A Sąd Najwyższy stwierdził brak podstaw prawnych do pokrywania przez członków SKOK strat po ogłoszeniu upadłości. Broniąc interesów członków SKOK Wołomin, RPO spytał Prezesa Narodowego Banku Polskiego, czy rozważa zmianę stanowiska i głosowanie w Radzie Wierzycieli za uchwałą ws. zrzeczenia się roszczeń - co będzie korzystne dla członków upadłej Kasy.  

Syndyk wobec członków SKOK Wołomin 

Członkowie SKOK Wołomin skarżyli się Rzecznikowi na wysyłane do nich przez syndyka SKOK Wołomin wezwań do pokrycia strat kasy do wysokości dwukrotności wpłaconych udziałów. Skargi pochodziły głównie od osób starszych, emerytów, którzy nie byli w stanie zorganizować sobie profesjonalnej pomocy prawnej. W ich odczuciu działania syndyka są nieuprawnione i naruszają zasady współżycia społecznego.

Członkowie Kasy -  nie mający zasadniczo większego wpływu na zarządzanie finansami – zostali bowiem dodatkowo obciążeni obowiązkiem pokrycia jej strat. W ocenie RPO mogą się oni czuć skrzywdzeni, zwłaszcza w kontekście niewyegzekwowanych wierzytelności SKOK Wołomin. A powstały one w wyniku transferów pieniężnych, których okoliczności budzą poważne wątpliwości.

Dodatkowa odpowiedzialność członków Kasy nie służy zaś dobru spółdzielni a jedynie zaspokojeniu wierzycieli. Zadaniem syndyka jest optymalne wykorzystanie majątku upadłego dla realizacji tego celu, jednakże nie powinno otwierać to drogi do wszelkich możliwych działań  "bez żadnego trybu”.

Uchwała SN ws. działań syndyka

Dlatego RPO przyłączył się do postępowania przed Sądem Najwyższym, któremu zasygnalizował swe wątpliwości wobec regulacji prawnych stanowiących według syndyka podstawę do takich działań. Według RPO nie miał on tytułu prawnego do żądania wpłat.

12 grudnia 2019 r. Sąd Najwyższy (sygn. akt III CZP 42/19) podjął uchwałę, w której wskazał, że w sytuacji niepodjęcia - przed ogłoszeniem upadłości spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej - przez walne zgromadzenie uchwały w sprawie sposobu pokrycia straty kasy, syndykowi masy upadłości kasy nie przysługuje roszczenie wobec członków kasy o pokrycie straty bilansowej kasy na podstawie postanowień statutu uchwalonego w trybie art. 26 ust. 3 ustawy z 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, przewidującego podwyższoną odpowiedzialność członków za straty powstałe w kasie do podwójnej wysokości wpłaconych udziałów.

Pogląd prawny uchwały SN wiąże sąd w tej konkretnej sprawie. Sądy niższych instancji mogą w innych rozpatrywanych sprawach przyjąć odmienną interpretację. Ryzykują jednak, że ich wyrok może być uchylony w toku dalszego postępowania.

Zdecyduje Rada Wierzycieli 

Rada Wierzycieli rozpatruje uchwałę wyrażającą zgodę na zrzeczenie się przez Syndyka SKOK Wołomin roszczeń spornych z tytułu odpowiedzialności byłych i obecnych członków Kasy za pokrycie strat do podwójnej wysokości wpłaconych udziałów - w zakresie wszystkich spraw, które nie zakończyły się prawomocnym orzeczeniem. Wszczęto niemal 10 tys. takich postępowań, z których prawomocnie zakończono ok. 2500.

30 grudnia 2019 r. uchwała nie została przyjęta wobec braku większości głosów. Głosował bowiem za nią jedynie Bankowy Fundusz Gwarancyjny, a przeciw - NBP. Kolejne posiedzenie trzyosobowej Rady Wierzycieli ma się odbyć 10 marca 2020 r. Dalsze ewentualne czynności syndyka wobec członków SKOK Wołomin zależą zatem od wyników głosowania w Radzie. 

Zaniepokojony stanowiskiem NBP Adam Bodnar poprosił prof. Adama Glapińskiego, prezesa Narodowego Banku Polskiego, o wyjaśnienie motywów głosowania przeciwko uchwale. Spytał też, czy prezes NBP rozważa zmianę stanowiska i głosowanie za uchwałą, która będzie korzystna dla członków SKOK Wołomin.

Odpowiedź NBP

Stanowisko Narodowego Banku Polskiego w kwestii proponowanej przez Syndyka uchwały przewidującej zrzeczenie się wspomnianych powyżej roszczeń wobec członków Kasy, zostało przeanalizowane z uwzględnieniem m.in. aspektów formalno-prawnych i społecznych – odpisał w marcu 2020 r. prezes NBP Adam Glapiński.

W szczególności zostało wzięte pod uwagę, że wskazana uchwała Sądu Najwyższego wiąże tylko w tej sprawie, w której została wydana. Sądy powszechne w innych, nawet analogicznych sprawach, formalnie nie są tą uchwałą związane, aczkolwiek ze względu na autorytet Sądu Najwyższego można przypuszczać, iż będą w podobnych sprawach przyjmować podobne rozstrzygnięcia.

Należy zauważyć, że do dnia 30 grudnia 2019 r., kiedy odbyło się pierwsze głosowanie Rady Wierzycieli w tej sprawie, nie zostało sporządzone pisemne uzasadnienie do tego rozstrzygnięcia. W ocenie NBP, bez zapoznania się z takim uzasadnieniem - a zatem z pełnym spektrum racji, które przemawiały za przyjęciem określonego rozwiązania - brak było wystarczających podstaw do podejmowania pospiesznej decyzji wywierającej nieodwracalne skutki w odniesieniu do wszystkich innych podobnych przypadków podlegających zarządowi Syndyka.

Obarczone ryzykiem było również zrzeczenie się roszczeń spornych, równoznaczne z uznaniem Syndyka za podmiot, który przegrał we wszystkich sprawach, w których cofnął pozew - w sytuacji, gdy nie było podstaw do zweryfikowania, na ile uchwała SN będzie wywierać wpływ na kształtujący się kierunek orzecznictwa.

Biorąc pod uwagę wspomniane okoliczności, w ocenie NBP rozwiązaniem właściwszym było przełożenie głosowania nad uchwałą zaproponowaną przez Syndyka, czego wyrazem była skierowana do Syndyka prośba o odwołanie terminu posiedzenia Rady Wierzycieli wyznaczonego na dzień 30 grudnia 2019 r. i wyznaczenie nowego terminu, co najmniej po opublikowaniu pisemnego uzasadnienia uchwały Sądu Najwyższego. Jednocześnie, Syndyk został poproszony o poinformowanie członków Rady Wierzycieli o możliwych skutkach podjęcia proponowanej uchwały.

Wobec odmownej reakcji Syndyka na ww. prośby, biorąc pod uwagę istniejący wówczas stan rzeczy, NBP oddał głos przeciwko uchwale.

Należy podkreślić, iż nie wykluczam zmiany sposobu głosowania NBP w przedmiotowej sprawie, w sytuacji, gdy opisane powyżej okoliczności zostaną wyjaśnione – podsumował prezes NBP.

V.7108.147.2018