Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Osoby chronione przed bezdomnością, np. niepełnosprawne, bezrobotne czy kobiety w ciąży, mają trudności w uzyskiwaniu na drodze sądowej prawa do  lokalu socjalnego, jeśli dochodzi do ich eksmisji za długi, a ich lokale są licytowane - wskazuje Rzecznik Praw Obywatelskich.
• RPO zwrócił się do Ministra Sprawiedliwości o rozważenie działań w celu  wyeliminowania wątpliwości co do  obecnych  przepisów.

Już w 2013 r. RPO sygnalizował resortowi problem trybu, w jakim dłużnik - będący osobą szczególnie chronioną przed bezdomnością - może dochodzić  przyznania przez sąd prawa do lokalu socjalnego w toku egzekucji sądowej zajmowanego wcześniej lokalu. RPO podkreśla, że gdy nabywca takiego zlicytowanego lokalu ma już do niego tytuł wykonawczy, to nie musi inicjować odrębnego postępowania w celu uzyskania orzeczenia sądu, nakazującego opuszczenie lokalu przez dłużnika.  

Oznacza to, że w toku egzekucji - na żadnym jej etapie - sąd nie jest uprawniony do orzekania o uprawnieniu do lokalu socjalnego dla lokatorów objętych szczególną ochroną przed bezdomnością - napisał RPO.

W 2013 r. resort odpisał RPO, że przepisy umożliwiają należytą ochronę tych osób, bo mogą one występować z tzw. powództwem przeciwegzekucyjnym. Uwzględniając taki pozew, sąd ograniczy tytuł wykonawczy, uzależniając go od złożenia przez gminę oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego z eksmitowaną osobą – podkreślał resort.

W najnowszym wystąpieniu do ministra RPO napisał, że z analizy skarg wciąż napływających do Biura RPO wynika, iż obawy z 2013 r. okazały się zasadne. Osoby, o których mowa, nie mogą realnie uzyskać tej ochrony w trybie powództwa przeciwegzekucyjnego - dodał RPO.

Skarżący wskazują na nieprecyzyjną i niejasną treść przepisów. Przekłada się to na problemy ze sformułowaniem pozwu, a zwłaszcza - z powiązaniem żądania pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego z ustaleniem uprawnienia do lokalu socjalnego.   Nie mają oni też wiedzy o przysługujących im uprawnieniach, a komornicy, nawet gdy  w zlicytowanym lokalu mieszkają dzieci lub osoby niepełnosprawne, nie pouczają ich o możliwości wniesienia powództwa przeciwegzekucyjnego.

W razie wniesienia powództwa sądy odmawiają zawieszenia egzekucji, co z reguły niweczy celowość dalszego prowadzenia postępowania sądowego - podkreślił RPO.

W jego ocenie  zarzuty skarżących  wymagają rozważenia. Świadczą o wadliwej regulacji,  która uniemożliwia tej grupie lokatorów uzyskanie realnej ochrony przed bezdomnością. Ustawodawca powinien w sposób jednoznaczny i zrozumiały wskazać tryb postępowania, z którego osoby te mogą skorzystać, aby taką ochronę otrzymać – dodał RPO.

Dlatego Rzecznik zwrócił się do Ministra Sprawiedliwości z prośbą o rozważenie  podjęcia działań legislacyjnych dla wyeliminowania istniejących wątpliwości co do treści normy prawnej.

IV.7214.130.2017