Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Z dniem 1 stycznia 2016. wprowadzono regulację, zgodnie z którą Minister Finansów może z urzędu stwierdzić wygaśnięcie interpretacji indywidualnej, jeżeli jest ona niezgodna z interpretacją ogólną wydaną w takim samym stanie prawnym.

 Przepisy Ordynacji podatkowej, a także Przepisy przejściowe nie precyzują, jak będzie kształtowała się sytuacja podatników, którzy uzyskali interpretacje indywidualne, następnie poddane kontroli sądowoadministracyjnej. Stwierdzenie wygaśnięcia interpretacji indywidualnej, której kontrola sądowoadministracyjna została zakończona przed wydaniem interpretacji ogólnej powoduje, że orzeczenie sądowe traci swój byt, a należy mieć na uwadze, że w myśl Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi prawomocne orzeczenia sądowe wiążą nie tylko strony i sąd, który je wydał ale również inne sądy i organy państwowe.

Taka regulacja zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich może budzić wątpliwości, co do zgodności z zasadami wynikającymi z zasady demokratycznego państwa prawnego, przede wszystkim z zasadą poprawnej legislacji czy ochrony zaufania obywateli do państwa.

Kolejną kwestią poruszoną w wystąpieniu przez Rzecznika jest fakt nieuwzględniania orzecznictwa sądów administracyjnych w wydawanych interpretacjach ogólnych, co prowadzi do sporów między obywatelami, a organami podatkowymi. Rzecznik stoi na stanowisku, że Minister Finansów, wydając interpretacje ogólne jest zobowiązany uwzględnić dorobek orzeczniczy sądów.

W skargach kierowanych do Rzecznika podatnicy zwracają również uwagę na brak stabilności w kwestii wykładni obowiązujących przepisów. Żalą się, że interpretacje ogólne prezentują odmienną wykładnię prawa od zwartej w wydanych uprzednio interpretacjach indywidualnych. Podatnicy zachęceni możliwościami, jakie daje im uzyskanie interpretacji indywidualnej, planują i podejmują decyzje co do swoich dalszych aktywności i przedsięwzięć biznesowych. Działają w zaufaniu do organów podatkowych by ostatecznie przekonać się przede wszystkim o braku stabilności, którą powinny dawać interpretacje indywidualne.

Rzecznik wskazał również na skutki, które może za sobą pociągnąć ograniczenie kontroli interpretacji indywidualnych przez sądy administracyjne. Odmowa wszczęcia postępowania w sprawie wydania interpretacji indywidualnej gdy zastosowanie ma interpretacja ogólna jest pewnym zagrożeniem dla podatników, ponieważ pozbawia ich prawa do wcześniejszego zweryfikowania poglądów organów podatkowych przez sąd administracyjny.

W ocenie Rzecznika przedstawione powyżej problemy, mogą mieć wpływ na osłabienie ochrony prawnej poszczególnych podatników. Wprowadzone zmiany nie rozwiązują problemu, który jest główną przyczyną trudności podatników, a mianowicie niejasnych i wieloznacznych przepisów prawa podatkowego. Kluczowe dla rozwiązania tych problemów byłoby takie ukształtowanie systemu prawa podatkowego, które będzie pozwalało obywatelom na przewidzenie konsekwencji prawnych swoich zachowań. W związku z tym Rzecznik zwrócił się do Ministra o zajęcie stanowiska w przedstawionej kwestii.