Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił do Przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej o ocenę przepisów dotyczących wyborów na stanowisko wójta (burmistrza, prezydenta miasta), w sytuacji gdy kandydatem jest osoba skazana prawomocnym wyrokiem sądu. Rozwiązania przyjęte w Kodeksie wyborczym oraz ustawie o pracownikach samorządowych sprawiają bowiem trudności interpretacyjne.

Przepisy ustawy o pracownikach samorządowych stanowią, że zatrudniona na podstawie wyboru może być osoba, która nie była skazana prawomocnym wyrokiem sądu za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe. Natomiast zgodnie z Kodeksem wyborczym nie może kandydować w wyborach osoba skazana prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności za przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe.

Zgodnie z poglądem przedstawianym przez niektórych prawników, w myśl zasady lex posteriori derogat legi anteriori (norma późniejsza uchyla normę wcześniejszą), w Kodeksie wyborczym z 2011 r. ustawodawca świadomie ograniczył przesłanki kandydowania na stanowisko wójta określone w ustawie z 2008 r. o pracownikach samorządowych, a w razie wygrania wyborów – zatrudnienia na tym stanowisku, wyłącznie odnośnie do skazania za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe na karę pozbawienia wolności.

Według odmiennego poglądu, Kodeks wyborczy nie stanowi lex specialis (normy szczególnej) wobec ustawy o pracownikach samorządowych. W konsekwencji wybór osoby skazanej na wójta jest możliwy. Nie można jednak zatrudnić takiej osoby, co powoduje konieczność przeprowadzenia nowych wyborów.

Rzecznik Praw Obywatelskich podkreślił, że trudności interpretacyjne mogą powodować stan niepewności wśród części kandydatów, co może wpłynąć na zamiar korzystania przez nich z biernego prawa wyborczego.