Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Rzecznik Praw Obywatelskich otrzymuje wiele skarg od spółdzielni rolniczych w kwestii mechanizmu redukcji jednolitej płatności obszarowej. Obecny stan prawny, wynikający z ustawy o płatnościach w ramach systemu wsparcia bezpośredniego, nie uwzględnia zróżnicowania dużych podmiotów rolniczych objętych taką redukcją, a w szczególności specyfiki spółdzielni rolniczych. Rzecznik ponownie skierował w tej sprawie wystąpienie do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, prosząc o wyjaśnienia dotyczące celowości objęcia wysoką redukcją jednolitej płatności obszarowej tych spółdzielni rolniczych, które zrzeszają wielu rolników indywidualnych.

Rzecznik podkreślił, że nie kwestionuje zgodności z przepisami unijnymi redukcji jednolitej płatności obszarowej dla rolników w odniesieniu do kwoty przekraczającej 150 tys. euro o 100%. Wątpliwości budzi nie tyle sama dopuszczalność takiej redukcji, co jej celowość.

Ze skarg wnoszonych przez spółdzielnie rolnicze, zrzeszające często dużą liczbę osób wynika, że redukcja zmniejsza wynagrodzenie indywidualnych rolników będących członkami tych spółdzielni, często nawet w wysokości kilkunastu procent.

Ponadto obecna regulacja prawna prowadzi do sytuacji, w której rolnicy indywidualni użytkujący stosunkowo duże obszary ziemi otrzymają jednolitą płatność obszarową w wysokości 100%, podczas gdy podmioty zrzeszone w spółdzielniach rolniczych i często użytkujące niewielkie obszary ziemi zostaną tej płatności pozbawieni. Budzi to poważne wątpliwości zarówno z punktu widzenia celu wprowadzenia redukcji – jakim jest ograniczenie pomocy dla dużych, dobrze prosperujących przedsiębiorców rolniczych – jak i w świetle konstytucyjnej zasady równości, a także zasady sprawiedliwości społecznej.

Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego w treści zasady sprawiedliwości społecznej mieści się zakaz równego traktowania podmiotów nierównych. W omawianej sprawie za podmioty nierówne należy uznać dużych przedsiębiorców rolniczych posiadających znaczne obszary użytków rolnych oraz spółdzielnie rolnicze zrzeszające dużą ilość małych podmiotów.