Biuletyn Informacji Publicznej RPO

W wyroku z dnia 13 października br. (C-698/20) Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej odpowiedział na pytanie prejudycjalne skierowane postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 22 września 2020 r. (sygn. akt I CSK 745/18). Postanowienie to zostało wydane w składzie złożonym z sędziów powołanych po wejściu w życie ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw.

W tej sprawie RPO był uczestnikiem postępowania. W przestrzeni publicznej pojawiły się informacje sugerujące, jakoby na skutek zaniechania RPO Trybunał Sprawiedliwości nie mógł ocenić, czy pytanie prejudycjalne pochodzi od „sądu” w rozumieniu art. 267 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Zaniechanie miało polegać na niepoinformowaniu TSUE osobnym pismem procesowym o wydaniu przez Europejski Trybunał Praw Człowieka wyroku z dnia 3 lutego 2022 r. w sprawie Advance Pharma Sp. z o.o. przeciwko Polsce (w wyroku tym ETPCz stwierdził, że skład sądu obejmujący sędziów powołanych do Izby Cywilnej SN w 2018 r., który rozpoznawał sprawę skarżącej, nie był „sądem ustanowionym ustawą” w rozumieniu art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka).

Wyjaśniamy, że Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej – tak jak każdy organ władzy sądowniczej – jest upoważniony do oceny z urzędu własnej właściwości do rozpoznania sprawy. W konsekwencji w przypadku pytań prejudycjalnych TSUE posiada kompetencję do zbadania z urzędu m.in. okoliczności, czy pytanie pochodzi od „sądu” w rozumieniu art. 267 TFUE, niezależnie od tego, czy wątpliwości w tym zakresie podnoszą uczestnicy postępowania (zob. np. opinie Rzeczników Generalnych TSUE z dnia 19 stycznia 2006 r. [C-259/04, pkt 24] i z dnia 26 października 2006 r. [C-246/05, pkt 21]; K. Lenaerts, I. Maselis, K. Gutman, EU Procedural Law, Oxford University Press 2014, s. 54). Ponadto wydanie przez ETPCz wyroku w sprawie Advance Pharma jest faktem powszechnie znanym, a więc faktem znanym z urzędu Trybunałowi Sprawiedliwości UE.

Wyjaśniamy również, że zgodnie z zasadami postępowania przed TSUE, ostatnim terminem, w którym RPO mógł zgłosić uwagi pisemne w sprawie C-698/20, był dzień 18 czerwca 2021 r. W tym dniu RPO przedstawił TSUE uwagi odnoszące się do statusu sądu, który wystąpił z pytaniem prejudycjalnym. Zawiadomienie o zamknięciu pisemnego etapu postępowania zostało przekazane do Biura RPO w dniu 19 października 2021 r. Wyrok ETPCz w sprawie Advance Pharma Sp. z o.o. przeciwko Polsce zapadł w dniu 3 lutego 2022 r. Wyrok ten stał się ostateczny w dniu 3 maja 2022 r., a więc ponad 10 miesięcy po upływie terminu na zgłoszenie uwag pisemnych.

Jednocześnie informujemy, że aktualnie w trakcie rozpoznania w TSUE jest sprawa C-720/21, zainicjowana pytaniem prejudycjalnym Sądu Najwyższego - Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych. W tej sprawie, w której uczestniczy RPO, termin na zgłoszenie uwag pisemnych pozwolił na uwzględnienie w stanowisku RPO orzeczeń ETPCz w sprawach dotyczących sędziów Sądu Najwyższego powołanych od 2018 r. i zasygnalizowanie Trybunałowi Sprawiedliwości potrzeby ustalenia, czy te orzeczenia mają wpływ na kompetencję SN do kierowania pytań prejudycjalnych. Uwagi pisemne RPO są dostępne pod poniższym linkiem.

Wyrażamy nadzieję, że powyższe wyjaśnienia pomogą w zrozumieniu zaistniałej sytuacji.