Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Do Rzecznika Praw Obywatelskich skierowane zostały liczne skargi na regulacje zawarte w ustawie z dnia 6 grudnia 2013 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych (Dz. U. z 2013 r., poz.1717, dalej powoływana jako ustawa zmieniająca lub ustawa). Treść tych skarg stanowi w dużym stopniu odzwierciedlenie szeroko prowadzonej w ostatnich miesiącach dyskusji, w której dominowały poglądy, że zawarte w ustawie regulacje prawne mogą być uznane za formę wywłaszczenia (nacjonalizację), która naruszać może prawo własności członków otwartych funduszy emerytalnych (OFE) do środków tam zgromadzonych, jak też prawa majątkowe samych OFE.
W ocenie Rzecznika obowiązujący od 1999 r. stan prawny i faktyczny wytworzył społeczne przekonanie o stabilności istniejącego systemu emerytalnego oraz OFE, jako trwałego elementu konstrukcyjnego tego systemu.
RPO uznał za sprzeczne z zasadą zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa (art. 2 Konstytucji) nałożenie na ubezpieczonych (urodzonych po 31 grudnia 1948 r. a przed 1 stycznia 1969 r.) obowiązku ponownego złożenia oświadczenia o przekazywaniu składki do OFE. Obowiązek ponownego potwierdzenia woli przystąpienia do OFE dla tej grupy ubezpieczonych prowadzi także do nieproporcjonalnego naruszenia konstytucyjnej zasady wolności (art. 31 ust.1 z zw. Z art. 31 ust.3  Konstytucji).
Zaufanie obywateli do państwa podważone zostało także przez brak przyznania członkom OFE prawa do wypowiedzenia się na temat przesunięcia środków zgromadzonych na rachunkach OFE na subkonta ZUS. Kwestionowane rozwiązanie ingeruje bowiem w prawa emerytalne członków OFE, określając w nowych przepisach z mocą wsteczną takie skutki finansowe (finansowanie repartycyjne), które nie występowały pod rządami prawa wcześniejszego (finansowanie kapitałowe).