Biuletyn Informacji Publicznej RPO

6 października NSA oddalił skargę kasacyjną Ministra Zdrowia i (w uzasadnieniu ustnym) stwierdził, że organy administracji dokonując interpretacji przepisów powinny posługiwać się wykładnią prokonstytucyjną. Taka wykładnia przepisów ustawy o refundacji pozwoli na refundację leku dla chorego chłopca.

Pacjent, do którego sprawy przed NSA przyłączył się RPO, to dziecko, które choruje na wrodzoną dystrofię mięśniową.

Lek na tę chorobę jest dopuszczony do obrotu w Polsce, ale nie jest dostępny w aptekach, ponieważ hurtownie farmaceutyczne nie są zainteresowane jego dystrybucją (tak się zdarza w przypadku leków na tzw. choroby rzadkie).

Lek nie jest też wpisany na listę leków refundowanych w Polsce. Podmioty odpowiedzialne (firmy) nie są bowiem zainteresowane wszczęciem procedury refundacyjnej ze względu na jej kosztochłonność w sytuacji, gdy chodzi o lek dla małej liczby pacjentów cierpiących na choroby rzadkie i ultra rzadkie. Zaś bez wniosku podmiotu zainteresowanego Ministerstwo co do zasady nie może wszcząć procedury.

Jedynym wyjściem dla pacjenta jest tzw. import docelowy leku (sprowadzenie go dla konkretnego pacjenta za zgodą Ministerstwa Zdrowia) oraz wystąpienie o refundację do Ministra Zdrowia. Ponieważ lek jest kosztowny, to, czy pacjent będzie w ogóle leczony, zależy właśnie od indywidualnej decyzji o refundacji.

Jednak Minister Zdrowia nie chciał leku refundować. Zgodnie z literalną interpretacją przepisów przyjętą przez Ministerstwo, nie można w tym trybie refundować leku dopuszczonego do obrotu w Polsce, który jest w Polsce niedostępny (refundować zaś można lek sprowadzany z zagranicy, gdy do obrotu w Polsce nie jest dopuszczony).

Rzeczywiście, czytając przepis wprost można tak go rozumieć. Na szczęście mamy Konstytucję i inne sposoby wykładni przepisów. W ocenie Rzecznika przepis ten znajduje zastosowanie nie tylko w przypadku leku, który nie jest dopuszczony do sprzedaży w Polsce, ale także w przypadku leków dopuszczonych do sprzedaży, ale niedostępnych w aptece. 

Rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar przyłączając się do sprawy przed NSA, wskazał w szczególności na konstytucyjne prawo do godności, ochrony życia i zdrowia (art 68 Konstytucji). Być może ustawodawca nie brał ich pod uwagę, tworząc prawo – powinny być jednak wzięte pod uwagę teraz, gdy prawo się stosuje (V.7013.63.2016).