Biuletyn Informacji Publicznej RPO

W związku z wyborami, które odbyły się w latach 2014–2015, do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich wpłynęło łącznie kilkaset skarg i wniosków od obywateli, organizacji społecznych i instytucji. Na podstawie jednej z takich skarg Rzecznik zwrócił uwagę na kwestię procedur związanych z finansowaniem kampanii wyborczych.

Skarżący wziął czynny udział jako pełnomocnik wyborczy i finansowy Komitetu Wyborczego Wyborców w wyborach samorządowych w 2014 r. Zgodnie z prawem wyborczym do finansowania kampanii wyborczej założył on rachunek bankowy. Po dokonaniu pierwszej transakcji okazało się, że na potwierdzeniu przelewu jako płatnik wymieniony jest z imienia i nazwiska skarżący, a zgodnie z kodeksem wyborczym płatnikiem powinien być KWW. Bank uznał reklamację w tej sprawie, jednak Komisarz Wyborczy przyjmując łączne sprawozdanie finansowe KWW, uznał sumę wpłat na jednym z rachunków za wpływy z naruszeniem art. 134 § 1 Kodeksu wyborczego i wskazał konieczność dokonania przez skarżącego wpłaty na konto Urzędu Skarbowego. Skarżący bezskutecznie starał się to postanowienie zaskarżyć. Sądy wskazywały bowiem, że na mocy art. 145 § 5 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy, odwołanie służy jedynie od postanowienia o odrzuceniu sprawozdania finansowego komitetu wyborczego, natomiast w razie stwierdzenia przez organ wyborczy uchybień w sprawozdaniu, które nie skutkują sankcją odrzucenia sprawozdania, ustawa nie przewiduje możliwości zaskarżenia decyzji komisarza wyborczego.

Opisana wyżej sprawa pozwala stwierdzić, że na mocy obecnie obowiązujących przepisów może dochodzić do sytuacji, kiedy to na podstawie postanowienia komisarza wyborczego o stwierdzonych uchybieniach po stronie obywatela (pełnomocnika) powstaje konieczność dokonania opłat (które są odbierane przez niego jako „kara finansowa”), natomiast nie posiada on skutecznych możliwości odwołania od takiej decyzji. Kwestia braku kontroli sądowej nad tą sferą decyzji organów wyborczych budzić może, w opinii Rzecznika, wątpliwości.

Rzecznik zwrócił się do Przewodniczącego z prośbą o zajęcie stanowiska w przedstawionej sprawie.