Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Omówienie aktualnych działań grup wewnętrznych Rady Osób z Niepełnosprawnościami i warsztaty „Prawo do dostępności” – to główne punkty spotkania Rady Osób z Niepełnosprawnościami 2 kwietnia 2025 r. w Biurze RPO.

Minuta ciszy dla dr Anny Drabarz

Posiedzenie Rady Osób z Niepełnosprawnościami (Rada) rozpoczęła pełnomocniczka RPO ds. praw osób z niepełnosprawnościami Monika Wiszyńska-Rakowska. Przywitała prawie 30 osób uczestniczących w spotkaniu stacjonarnie i zdalnie.

Pełnomocniczka poinformowała Radę o odejściu i niedawnym pogrzebie członkini Rady, dr Anny Drabarz. Rada wraz z obecnymi pracownikami Biura RPO minutą ciszy uczciła pamięć dr Drabarz oraz oddała hołd za ogromne zasługi na rzecz osób z niepełnosprawnościami.

Następnie Pełnomocniczka wspomniała o działającej komfortce w drugim budynku Biura RPO przy ul. Długiej 23/25 w Warszawie. Komfortka to dostosowane pomieszczenie, w którym znajduje się leżanka (przewijak) dla osób dorosłych oraz podnośnik umożliwiający m.in. wymianę środków chłonnych.

Cztery grupy w Radzie Osób z Niepełnosprawnościami

Wiceprzewodnicząca Rady Olga Białokozowicz poprowadziła część spotkania na temat wzajemnej wymiany informacji między członkami i członkiniami Rady. Wiceprzewodnicząca przypomniała, że na początku roku Rada wyłoniła cztery grupy robocze, zajmujące się różnymi obszarami życia osób z niepełnosprawnościami. Są to:

• grupa prawna,
• grupa samorzeczników i edukacji (w znaczeniu uświadamiania obywateli o ich prawach),
• grupa do spraw dostępności,
• oraz grupa do spraw przeciwdziałania przemocy.

Wiceprzewodnicząca prosiła liderów grup o przedstawienie aktualnego stanu każdego z tych zespołów.

Grupa prawna

Lider grupy prawnej Maciej Oksztulski odczytał krótkie sprawozdanie. Do najważniejszych informacji należały, m.in.:

• poinformowanie o celu powstania grupy (analiza i monitorowanie sytuacji prawnej osób z niepełnosprawnościami w Polsce – ze szczególnym uwzględnieniem analizy obowiązujących przepisów prawnych),
• przedstawienie składu grupy,
• oraz przytoczenie obszaru działań, które w drodze wewnętrznego głosowania członkowie grupy wybrali do pracy w najbliższym czasie. Wśród tych tematów znalazły się m.in.: likwidacja pułapki rentowej; edukacja dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością po 24 roku życia; dostępność transportu publicznego; uporządkowanie ulg transportowych.

Najbliższe spotkanie grupy będzie poświęcone likwidacji pułapki rentowej.

Grupa samorzeczników i edukacji

Grupa samorzeczników i edukacji zdecydowała o tym, że nie potrzebuje lidera. Stan działań grupy przedstawił reprezentant grupy Maciej Ryszawy.

Maciej Ryszawy opowiedział o dwóch spotkaniach grupy. W wyniku pierwszego – grupa wybrała tematy do podjęcia w pierwszej kolejności. Na drugim spotkaniu grupa rozpoczęła prace od tematu: edukacja władz samorządowych i urzędników o osobach z niepełnosprawnościami (potrzebach, wyzwaniach, funkcjonowaniu, obsłudze klientów i obywateli z niepełnosprawnościami).

Maciej Ryszawy podkreślił, że grupa planuje przeprowadzanie szkoleń. W tym celu, grupa najpierw chce przygotować ankietę dotyczącą wiedzy o dostępności. Do sprawdzenia ankiety mogą zostać zaproszone osoby pracujące w Biurze RPO. Celem ankiety jest poznanie poziomu wiedzy i potrzeb szkoleniowych urzędników w różnych urzędach. Następnie w oparciu o wyniki ankiet, grupa planuje przygotować adekwatny program szkolenia.

Grupa do spraw dostępności

Liderem grupy do spraw dostępności został Krzysztof Wostal. Sekretarz Rady Angelika Greniuk przedstawiła najważniejsze informacje o aktywności tej grupy.

Za najbardziej interesujące tematy do podjęcia w najbliższym czasie grupa uznała m.in.:

• monitorowanie dostępności infrastruktury i transportu publicznego;
• dostępność gabinetów medycznych – m.in. wyposażenie w podnośnik;
• dostępność komunikacyjna w placówkach służby zdrowia, w tym dla osób korzystających z komunikacji alternatywnej,
• dostępność wymiaru sprawiedliwości.

Odbyło się jedno spotkanie dotyczące omówienia aktualnych przepisów i planowanych zmian w przepisach dotyczących transportu i infrastruktury. W efekcie, grupa prześle prośbę do Rzecznika Praw Obywatelskich o zorganizowanie spotkania z Radą Dostępności przy Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej. Temat transportowo-infrastrukturalny będzie kontynuowany.

Grupa ds. dostępności zaangażowała się także w kampanię „Wybory dostępne dla wszystkich” następującymi działaniami:

• opracowała materiał opisujący minimalne wymogi dostępności w organizacji spotkań wyborczych (w budynku i terenie),
• sprawdzi dostępność stron internetowych kandydatów na Prezydenta,
• grupa wspólnie z sekretarzem Rady sprawdzi: czy programy wyborcze nawiązują do tematyki niepełnosprawności i osób z niepełnosprawnościami? A jeśli tak – w jakim nurcie stworzone są te obietnice? Czy nawiązują do samostanowienia, podmiotowości i Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, czy może odnoszą się do utrwalania zależności osób z niepełnosprawnościami, instytucjonalizacji?

Grupa do spraw przeciwdziałania przemocy

Grupa do spraw przeciwdziałania przemocy nie miała jeszcze możliwości, by wybrać lidera. Sekretarz Rady Angelika Greniuk przedstawiła aktualny skład grupy oraz wymieniła najważniejsze tematy – wybrane przez grupę – do podjęcia na najbliższy czas. Są to obszary z zakresu, m.in.:

• dyskryminacji w dostępie do diagnoz, do opieki medycznej, szczególnie opieki psychiatrycznej dla kobiet i osób w spektrum autyzmu, także ze społeczności LGBT+,
• stworzenie publikacji – słownika pn. „Jak mówić o niepełnosprawności i osobach z różnymi niepełnosprawnościami”, w tym z niepełnosprawnością niewidoczną, o osobach w spektrum autyzmu, osobach głuchych,
• edukacja na temat przeciwdziałania przemocy instytucjonalnej i wynikającej z nieprawidłowości/ luk w przepisach.
• przeciwdziałanie dyskryminacji w miejscu pracy, szczególnie osób z niewidoczną niepełnosprawnością i osób neuroróżnorodnych.

Grupa podejmie pierwszy temat na najbliższym spotkaniu oraz potrzebę wyboru lidera.

Współpraca Rady z Biurem RPO

Oprócz działalności czterech grup roboczych Rady Osób z Niepełnosprawnościami, Rada obecnie współpracuje z Biurem RPO w temacie organizacji konferencji nawiązującej do mało znanego w Polsce pojęcia „dumy osób z niepełnosprawnościami” w kontekście praw człowieka i Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami. W marcu odbyło się pierwsze spotkanie koncepcyjne dotyczące konferencji, udział w nim wzięli zainteresowani przedstawiciele Rady, przedstawiciele Biura RPO i przedstawicielka Szkoły Głównej Handlowej. Planowane jest także spotkanie dotyczące kampanii informacyjno-uświadamiającej w tym temacie.

Podczas spotkania 2 kwietnia Dyrektor Centrum Projektów Społecznych Biura RPO, Barbara Imiołczyk, zachęciła Radę Osób z Niepełnosprawnościami do włączenia się:

• w obywatelską kontrolę dostępności spotkań wyborczych kandydatów na Prezydenta.
  
  Aby przeprowadzać kontrolę dostępności spotkań wyborczych, najpierw trzeba wziąć udział w spotkaniu wyborczym i wypełnić ankietę online o dostępności spotkania. Można też wydrukować ankietę, wypełnić i przesłać mailem na adres: cps@brpo.gov.pl. Wszystkie potrzebne linki i załączniki znajdują się na stronie poświęconej temu tematowi.
   
• w dalszej kolejności – kontrolę dostępności lokali wyborczych. Kontrola obywatelska dostępności lokali wyborczych odbędzie się później, w dniu poprzedzającym dzień głosowania na Prezydenta RP, czyli 17 maja 2025 r.

Formularze kontrolne (także online) oraz aktualne informacje dotyczące kontroli dostępności spotkań i lokali są dostępne w zakładce Dostępne wybory na stronie Biura RPO.

Warsztaty „Prawo do dostępności”

W drugiej części spotkania Rada Osób z Niepełnosprawnością uczestniczyła w warsztatach „Prawo do dostępności”, prowadzonych przez Biuro RPO i PFRON.

W części teoretycznej Rada zapoznała się z krótką prezentacją na temat procedury skargowej z Ustawy o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami. W części praktycznej trzy grupy warsztatowe tworzyły wnioski o zapewnienie dostępności do różnych instytucji.   A następni  skargi na brak zapewnienia dostępności do PFRON. Wnioski pisane były na podstawie opisów różnych barier, które osoby z niepełnosprawnościami zgłaszały do Biura RPO.