Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Rusza kampania 16 Dni Akcji Przeciw Przemocy ze względu na Płeć. W Polsce ponad 90 tys. osób pada co roku ofiarą przemocy w rodzinie - prawie 90% dorosłych ofiar stanowią kobiety
• W 100 lat po uzyskaniu przez kobiety praw wyborczych problem przemocy wciąż pozostaje powszechny
• Ogólnoświatowa kampania trwa od 25 listopada (Międzynarodowy Dzień Przeciw Przemocy Wobec Kobiet) do 10 grudnia (Międzynarodowy Dzień Praw Człowieka)
• Wybrano te właśnie dni, aby podkreślić związek pomiędzy przemocą wobec kobiet a naruszaniem praw człowieka

Akcja organizowana (po raz 27.) przez Women’s Global Leadership Institute ma na celu wspieranie i koordynację działań w celu zlikwidowania przemocy ze względu na płeć na poziomie lokalnym, państwowym i międzynarodowym. W tym roku tematem przewodnim jest: “Koniec z przemocą ze względu na płeć w świecie pracy”.

W Polsce kampania wiąże się z przypadającą 28 listopada ważną rocznicę  –  100 lat temu kobiety, po wieloletniej walce działaczek organizacji kobiecych, doprowadziły do zrównania praw wyborczych bez względu na płeć. Organizatorzy podkreślają, że zakończyły się wybory samorządowe, to okazja, aby osoby na stanowiskach wójta, burmistrza lub prezydenta oraz wybrane do rad gmin/miast, powiatów i sejmików dowiedziały  się, jak mają skutecznie przeciwdziałać przemocy ze względu na płeć i inne cechy.

Szczegóły polskiej kampanii znajdują na stronie internetowej: kampania16dni.pl

Jako organ stojący na straży równego traktowania Rzecznik Praw Obywatelskich poświęca wiele uwagi kwestii równości płci, w tym przeciwdziałaniu przemocy wobec kobiet.

• Od 2005 r. w Polsce obowiązuje ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, jednak przepisy nadal nie są wystarczające, by zniwelować to zjawisko
• Przemoc należy nazywać przemocą a nie konfliktem. Bo konflikt i kryzys to zjawiska naturalne, a przemoc to przestępstwo. Jeśli się zamazuje te pojęcia, to osłabia to ochronę pokrzywdzonych
• Przemoc w rodzinie pojawia się w polskich domach niezależnie od poziomu zarobków, wykształcenia, zajmowanego stanowiska czy miejsca zamieszkania
• W związku z nowymi wyzwaniami cywilizacyjnymi i zmianą tradycyjnych ról społecznych mamy do czynienia z kryzysem rodziny – to wnioski z Kongresu Praw Rodzicielskich zorganizowanego w czerwcu 2018 r. przez Rzecznika Praw Obywatelskich. Ta sytuacja jest przyczyną nowych napięć w relacjach rodzinnych, które z kolei mogą przekładać się na wzrost zachowań przemocowych
• Dominującą kategorią przemocy w rodzinie była w 2017 r. przemoc psychiczna, która stanowiła prawie 50% ogólnej liczby odnotowanych przypadków stosowania przemocy w rodzinie. Przemoc fizyczna stanowiła ponad 35% liczby ogólnej. W obu kategoriach odnotowano wzrost w stosunku do 2016 r.
• Ofiary przemocy mogą nie być w stanie samodzielnie podjąć działań w swojej obronie – mogą być dotknięte syndromem wyuczonej bezradności, stresu pourazowego, sztokholmskim, zależne ekonomicznie od sprawcy

• Reaguj, kiedy jesteś świadkiem przemocy – zadzwoń na bezpłatny i czynny przez całą dobę numer infolinii Ogólnopolskiego Pogotowia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia”, żeby dowiedzieć się co możesz zrobić i jak możesz pomóc; pierwszą i kluczową formą pomocy jest wysłuchanie ofiary i uznanie jej wiarygodności
• Wyraźnie sygnalizuj w swoim otoczeniu, że nie akceptujesz przemocy domowej

Ostatnie postulaty RPO

• Wszyscy sprawcy przemocy w rodzinie, w tym skazani na bezwzględną karę pozbawienia wolności, powinni być objęci nakazem uczestnictwa w programie korekcyjno-edukacyjnym – to narzędzie niezwykle rzadko stosowane przez sądy, tymczasem z badań wynika, że udział w programie powoduje często zmianę zachowania. Samo karanie sprawców przemocy to za mało – trzeba stworzyć warunki, w których sprawca będzie miał szansę trwale zmienić swoje zachowanie. W tle tego dramatu często znajduje się rodzina, dla której najważniejsze jest nie tyle ukaranie sprawcy, co przywrócenie prawidłowych relacji pomiędzy jej członkami. Wszystko, co zrobimy, aby sprawca więcej nie stosował przemocy, będzie więc najbardziej realną pomocą dla jego ofiar.

• Trzeba izolować ofiarę przemocy od sprawcy – w ok. 70 proc. spraw o przemoc w rodzinie i oskarżony, i pokrzywdzona mieszkali razem podczas śledztwa i procesu. W 93 proc. takich spraw nie zastosowano aresztu czy dozoru policji wobec podejrzanego. Konsekwencją takiej sytuacji jest niedostateczne zapewnienie bezpieczeństwa pokrzywdzonym, narażanie na dalszą przemoc i jej eskalację, wpływanie przez sprawców na zeznania pokrzywdzonych. Dlatego obok aresztu i dozoru Policji, powinien być egzekwowany nakaz opuszczenia przez sprawcę lokalu (art. 275a kpk), bo to kluczowy mechanizm ochrony ofiary w postępowaniu karnym.
• Powinna być wprowadzona możliwość wydawania przez policję nakazu tymczasowego,14-dniowego opuszczenia lokalu przez sprawcę przemocy - zanim zostanie wszczęte postępowanie karne.  

• Musimy bardziej aktywnie wspierać organizacje pozarządowe, które zajmują się pomocą ofiarom przemocy domowej.