Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Policjant nie dopuścił dziennikarza do relacjonowania zgromadzenia publicznego 
• Tymczasem Prawo prasowe zakazuje utrudniać prasie zbierania materiałów krytycznych  czy w inny sposób tłumić krytyki prasowej
• W realiach tej sprawy adresatem ustawowego zakazu są zarówno przewodniczący zgromadzenia publicznego, jak i funkcjonariusze - podkreśla RPO
• AKTUALIZACJA: Działania te w żaden sposób nie ograniczały dziennikarzowi swobody relacjonowania zgromadzenia - odpisał Komendant Stołeczny Policji

Zastępca rzecznika praw obywatelskich Stanisław Trociuk prosi o wyjaśnienia komendanta stołecznego policji nadinsp. Pawła Dzierżaka.

Na podstawie publikacji prasowej Rzecznik Praw Obywatelskich podjął sprawę interwencji policjanta wobec dziennikarza TVN24.Polegała ona na odmowie dopuszczenia go do relacjonowania zgromadzenia publicznego zorganizowanego przez Stowarzyszenie Roty Marszy Niepodległości 7 października 2022 r. w Warszawie. 

Po zapoznaniu się z fragmentami wypowiedzi rzecznika prasowego KSP, potwierdzającymi legalność działań funkcjonariusza, RPO zwrócił się do KSP o podanie podstawy faktycznej tych działań.

Nie można bowiem tracić z pola widzenia, że przy ocenie zdarzenia zasadniczego znaczenia nie można przypisać art. 19 ust. 5 Prawa o zgromadzeniach (stanowi on, że przewodniczący zgromadzenia żąda opuszczenia zgromadzenia przez osobę, która swoim zachowaniem narusza przepisy ustawy albo uniemożliwia lub usiłuje udaremnić zgromadzenie. W przypadku niepodporządkowania się temu żądaniu przewodniczący zgromadzenia zwraca się o pomoc do Policji lub straży gminnej).

Zasadnicze znaczenie ma tu bowiem art. 6 ust. 4 Prawa prasowego. Stanowi on, że nie wolno utrudniać prasie zbierania materiałów krytycznych ani w inny sposób tłumić krytyki prasowej. W realiach niniejszej sprawy adresatem tego ustawowego zakazu są zarówno przewodniczący zgromadzenia publicznego, jak i funkcjonariusze.

W kontekście udziału dziennikarzy w zgromadzeniach publicznych Europejski Trybunał Praw Człowieka wskazuje na rolę prasy jako "publicznego stróża" (ang. public watchdog) w demokratycznym społeczeństwie (wyrok ETPC z 2 października 2012 r. w sprawie Najaflip. Azerbejdżanowi, skarga nr 2594/07).

Swoboda relacjonowania demonstracji ma istotne znaczenie nie tylko w kontekście wolności słowa, ale także wolności zgromadzeń. Obecność mediów podczas demonstracji służy m. in. przekazywaniu rzetelnych informacji, ale także monitorowaniu i nagłaśnianiu ewentualnych nieprawidłowości, w tym naruszeń praw człowieka, które mogą wystąpić w ich trakcie; może też pomóc w rozliczeniu osób odpowiedzialnych za zaistniałe nadużycia. 

Swoboda udziału dziennikarzy w zgromadzeniach publicznych pozostaje także w ścisłym związku z prawem opinii publicznej do otrzymywania informacji. Rolą organów państwa w urzeczywistnianiu tych wolności jest przy tym umożliwienie dziennikarzom wykonywania ich pracy w sposób bezpieczny i wolny od bezprawnych i nieuzasadnionych ingerencji.

Dlatego też RPO prosi komendanta o wyjaśnienie, jakie okoliczności faktyczne sprawiły, że funkcjonariusz uznał, iż działania dziennikarza  podczas zgromadzenia publicznego nie pozostają pod ochroną prawa (art. 41 Prawa prasowego) i tym samym nie aktualizuje się zakaz określonych art. 6 ust. 4 Prawa prasowego.

Odpowiedź Komendanta Stołecznego Policji

W dniu 7 października 2022 r. funkcjonariusze Policji wykonywali czynności służbowe w związku prewencyjnym zabezpieczeniem zgłoszonego zgromadzenia publicznego, którego organizatorem było Stowarzyszenie Roty Marszu Niepodległości. Około godz. 14.00 zgromadzenie rozpoczęło się w rejonie Ronda Romana Dmowskiego w Warszawie, a jego uczestnicy zgodnie z ustaloną trasą, przemieszczali się jezdnią alei Jerozolimskich w kierunku Stadionu PGE Narodowy. 

Około godz. 14.10 w rejonie Ronda Charles'a de Gaulle'a do uczestników przedmiotowego zgromadzenia publicznego dołączył dziennikarz TVN24 wraz z operatorem kamery. Na wysokości budynku Muzeum Narodowego Robert B. - przedstawiciel wskazanego organizatora zgromadzenia publicznego - poinformował policjanta dowodzącego prewencyjnym zabezpieczeniem, iż wymieniony dziennikarz swoim zachowaniem przeszkadza i utrudnia mu przebieg zgromadzenia. 

Jednocześnie Robert B. wskazując dziennikarza, zwrócił się z prośbą do funkcjonariusza Policji, o usunięcie go ze zgromadzenia. W związku z powyższym, funkcjonariusz na podstawie art. 19 ust. 5 ustawy z dnia 24.07.2015 r. Prawo o zgromadzeniach, podszedł do reportera TVN24 i polecił mu opuszczenie zgromadzenia. Wymieniony dziennikarz zastosował się do wydanego polecenia, w związku z tym policjant nie wykonywał z jego udziałem czynności służbowych, o których mowa w art. 15 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 06.04.1990 r. o Policji oraz nie stosował wobec niego żadnych środków przymusu bezpośredniego, w myśl ustawy z dnia 24.05.2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej.

Podkreślić należy, że działania realizowane przez funkcjonariuszy Policji podczas prowadzonych działań zabezpieczających zgromadzenie publiczne w dniu 7 października 2022 r., nie były skierowane wobec przedstawicieli mediów, a podejmowane jedynie w stosunku do osób naruszających przepisy prawa. 

Zaznaczenia wymaga fakt, że w żaden sposób działania te nie ograniczały dziennikarzowi TVN24 swobody w relacjonowaniu przebiegu zgromadzenia, o którym mowa w art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 26.01.1984 r. Prawo prasowe. 

VII.716.3.2022