Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Rzecznik Praw Obywatelskich odpowiedział na skargę dotyczącą Kodeksu wyborczego, którą 17 sierpnia br. złożył osobiście w Biurze RPO Paweł Kukiz. Jego zdaniem, obecne przepisy ograniczają bierne prawo wyborcze poprzez wyznaczenie maksymalnej liczby osób, które mogą zostać wpisane na listy wyborcze.

Przedstawione zagadnienie zostało szczegółowo przeanalizowane w Biurze RPO. Rzecznik przeprowadził w tej sprawie m.in. konsultacje eksperckie a także zwrócił się o opinię do Państwowej Komisji Wyborczej. Jej zdaniem, ograniczenie dotyczące maksymalnej liczby kandydatów, których można zgłosić na liście, stanowi jedną z gwarancji zasady równości wyborów. Zdaniem PKW, nieograniczona liczba osób wpisanych na listy uprzywilejowałaby komitety wyborcze utworzone przez duże partie polityczne. Podkreślono również, że mogłoby to sprzyjać negatywnym i patologicznym zjawiskom, w tym tzw. korupcji wyborczej.

Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił uwagę, że zlikwidowanie maksymalnego limitu liczby kandydatów może negatywnie wpłynąć na techniczną sferę przeprowadzania wyborów. Analizując tę kwestię wskazał m.in. na trudności z jakim mogłyby się spotkać w takiej sytuacji osoby starsze lub z niepełnosprawnościami – chodzi m.in. o możliwość stosowania nakładek umożliwiających głosowanie w systemie Braille’a. W opinii RPO, może to również utrudnić przeprowadzenie rzetelnej i kompleksowej kampanii informacyjnej o wszystkich kandydatach. Problematyczne byłoby także  przygotowanie obwieszczeń wyborczych. Brak alternatywnych, skutecznych mechanizmów informacyjnych mógłby w praktyce spowodować trudności w świadomym oddawaniu głosów przez wyborców. Zadaniem Rzecznika, postulowana przez P. Kukiza zmiana doprowadziłaby do występowania zjawiska dezorientacji wyborców, czy dokonywania przypadkowych wyborów. RPO wskazał również, że w przypadku nieograniczonej liczby kandydatów utrudnione może być przygotowanie przez organy wyborcze zbiorczych informacji nt. wyników wyborów, a tym samym zapoznanie się z nimi obywateli.

Biorąc pod uwagę wskazane kwestie, Rzecznik Praw Obywatelskich uznał, że nie ma obecnie wystarczających podstaw do skierowania wniosku do Trybunału Konstytucyjnego w zakresie potencjalnej niezgodności przepisu Kodeksu wyborczego, który wyznacza maksymalną liczbę kandydatów wpisanych na listy wyborcze. W opinii RPO, brak takiego ograniczenia wpłynąłby negatywnie na gwarancję zasady równości oraz powszechności wyborów. W skrajnych przypadkach mogłoby to podważyć zaufanie obywateli do procedur wyborczych i instytucji wyborów demokratycznych.

Jednocześnie Rzecznik zadeklarował, że nadal będzie monitorował problematykę praktycznego korzystania przez obywateli z praw wyborczych. Wskazał, że szczególną uwagę należy poświęcić rekomendacjom OBWE. Zaznaczył, że w Biurze RPO zostanie m.in. przeanalizowany raport Misji Obserwacyjnej dotyczący wyborów do Sejmu i Senatu RP w 2015 r.