Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Na polskim rynku pracy narastają problemy z zapewnieniem odpowiedniej ochrony osobom wykonującym pracę za pośrednictwem platform cyfrowych
• Brak odpowiednich regulacji prawnych zagraża prawom pracowniczym m. in. w kontekście zwolnień chorobowych, ubezpieczenia, zasiłków
• O podjęcie stosownych działań RPO ponownie zwraca się do wicepremiera Jarosława Gowina, ministra rozwoju, pracy i technologii

Rzecznik Praw Obywatelskich przedstawił problem w wystąpieniu do Jarosława Gowina 17 marca 201 r. Niestety, odpowiedź nie wskazuje na gotowość podjęcia działań dla uregulowania tej kwestii.

Tymczasem wraz z rosnącą popularnością platform zatrudnienia narastają problemy z brakiem stosownych regulacji prawnych, zapewniających pracującym odpowiedni poziom ochrony. Ze względu na brak ograniczeń platformy zatrudnienia rozwijają się najbardziej dynamicznie.

Stanowi to poważne wyzwanie ze względu na powstające relacje prawne i społeczne między platformą, zatrudnionymi wykonującymi usługi w formie odpłatnego świadczenia pracy oraz beneficjentami tych usług.

Rzecznik wskazywał m.in. na ograniczenia inspekcji pracy w zakresie kontroli pracy wykonywanej na rzecz platform cyfrowych na przykładzie zleconej przez RPO w 2019 r. kontroli pracy kurierów wykonywanej w systemie usług oferowanych przez Uber Eats. Rzecznik przytoczył także przykłady niedawnych postępowań sądowych przed najwyższymi instancjami sądowymi w Wielkiej Brytanii i we Francji, rozstrzygających o statusie pracowniczym kierowców Ubera.

A w ostatnim czasie mieliśmy do czynienia z protestem kurierów Glovo w Rzeszowie, Elblągu i Białymstoku i Trójmieście na tle wprowadzonych nowych zasad naliczania wynagrodzeń. Ostatecznie firma przyznała, że po wprowadzeniu nowych zasad naliczania wynagrodzeń ich średni poziom uległ obniżeniu i w związku z tym podjęła z kurierami rozmowy w celu modyfikacji zasad ustalania składników wynagrodzenia.

Przykład ten bardzo dobrze ilustruje skalę wyzwań mających na celu zapewnienie należytego poziomu ochrony tej formie zatrudnienia.

Nietypowy charakter wykonywania pracy (stronami są bowiem – pracownik, klient i platforma w roli pośrednika), w którym dominuje samozatrudnienie oraz świadczenie pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej, przy braku regulacji prawnych określających rolę pośrednika, stwarza zagrożenia dla ochrony indywidualnych praw pracowniczych dotyczących m. in. zwolnień chorobowych, ubezpieczenia, zasiłków.

Stwarza to niebezpieczeństwo traktowania tej nietypowej pracy jak towaru lub nowoczesnej technologii i nadużywania konstrukcji pozornego samozatrudnienia, bez wykorzystania funkcjonalnych aspektów stosunku pracy.

Dlatego należy w tym zakresie ponownie odwołać się do konstytucyjnych obowiązków organów władzy publicznej, wynikających z zasady ochrony pracy (art. 24 Konstytucji) oraz prawa do zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy (art. 66 Konstytucji).

Prace powinny bazować na wszechstronnym materiale analitycznym traktującym o pracy platformowej. Tymczasem brakuje kompleksowych badań na temat tej formy zatrudnienia w Polsce.

Wnosząc o przystąpienie do prac nad regulacją prawną pracy platformowej, RPO wyraża przekonanie, że działania te nie będą kolidować z pracami Komisji Europejskiej, przewidującymi w planie pracy na 2021 r. inicjatywę legislacyjną dotyczącą poprawy warunków pracy dla osób świadczących usługi za pośrednictwem platform cyfrowych.

Inicjatywa ta znajduje się obecnie na etapie konsultacji z pracodawcami i związkami zawodowymi i nie jest nawet jeszcze przesądzona forma tej regulacji („miękkie” rekomendacje czy „twarda” dyrektywa). Podmiotowy i przedmiotowy zakres tego dokumentu zależy od wyników tych konsultacji, a dokument ma być przedstawiony przez Komisję Europejską w grudniu 2021 r.

II.7041.6.2019