Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Uchwała wyklucza ze wspólnoty samorządowej jej członków identyfikujących się jako osoby LGBT
• A nie ma czegoś takiego, jak ideologia osób LGBT, tak jak nie ma ideologii osób heteroseksualnych
• Uchwała stanowi dyskryminującą ingerencję m.in. w poszanowanie godności jednostki oraz prawo do poszanowania życia prywatnego
• M.in. tak Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie uzasadnił  unieważnienie uchwały Rady Gminy Niebylec „o przeciwdziałaniu ideologii LGBT”

WSA orzekł tak 29 marca 2022 r. (sygn. akt II SA/Rz 1825/21) ze skargi Rzecznika Praw Obywatelskich. 

Wcześniej sąd ten uznał, że uchwała nie dotyczy sprawy z zakresu administracji publicznej i odrzucił skargę RPO, bez jej merytorycznego badania. W 2021 r. NSA uwzględnił skargę kasacyjną RPO na postanowienie WSA o odrzucenie skargi i zwrócił mu sprawę do merytorycznego zbadania.

W ustnym uzasadnieniu wyroku WSA wskazał na dopuszczalność skargi RPO. 

Ocenił, że uchwała wykracza poza zakres zadań i właściwość gminy. Kwestia osób LGBT jest kwestią ogólnopolską, a uchwała kreuje pozaustawowe zadanie Rady Gminy w postaci obrony przed „ideologią LGBT”. Zadanie to jest niejasne. Nie ma bowiem w ocenie WSA czegoś takiego jak ideologia (osób) LGBT, tak jak nie ma ideologii osób heteroseksualnych.

Uchwała posługuje się  pojęciami niejednoznacznymi, a akt władczy musi być w swej treści jednoznaczny. 

Ponadto uchwała wyklucza ze wspólnoty samorządowej osoby identyfikujące się jako osoby LGBT.

Art. 32 Konstytucji gwarantuje wszystkim równość traktowania przez władze publiczne. Nie oznacza to oczywiście jednakowego ukształtowania sytuacji prawnej wszystkich podmiotów prawa, ale wymaga, by wybór cechy, w oparciu o którą następuje różne traktowanie, nie miał charakteru indywidualizującego. 

Uchwała stanowi dyskryminującą ingerencję w:

• poszanowanie godności jednostki
• prawo do poszanowania życia prywatnego (preferuje określony model seksualności i typ rodziny, stygmatyzując i spychając na peryferia formuły o odmiennej treści)
• wolność wypowiedzi
• prawo do nauki i nauczania, limitując w niedopuszczalny sposób na poziomie lokalnym rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 12 sierpnia 1999 r. w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego 
• prawo rodziców do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami.

Działania RPO

To 7. uchwała unieważniona przez WSA – po uchwałach rad gmin w Istebnej, Klwowie, Sernikach, Osieku, Lipinkach oraz Rady Powiatu Tarnowskiego. Uwzględniając zarzuty RPO, sądy uznały, że uchwały dotyczyły spraw z zakresu administracji publicznej i zawierały elementy władcze. Uznawały, że ingerują one w prawa i wolności człowieka.

Pod koniec 2019 r. ówczesny RPO skierował do pięciu wojewódzkich sądów administracyjnych skargi na wybrane uchwały rad gmin o przeciwdziałaniu „ideologii LGBT”. Rzecznik sprzeciwia się bowiem działaniom organów władzy publicznej, nakierowanym na piętnowanie i wykluczanie osób i grup z życia społecznego, a opartym na uprzedzeniach i stereotypach.

A każdy jest chroniony przed dyskryminacją. Każde nierówne traktowanie ze względu na cechy osobiste (jak m.in. płeć, orientacja seksualna) wymaga reakcji niezależnego organu ds. równego traktowania, jakim jest RPO.

Dlatego wniósł o stwierdzenie nieważności uchwał - wobec sprzeczności z Konstytucją oraz Konwencją o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. 

Zdaniem RPO uchwały są też sprzeczne z prawem  europejskim. Naruszają bowiem prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, wolności wypowiedzi oraz zakazu dyskryminacji ze względu na orientację seksualną i tożsamość płciową. Ponadto zniechęcają obywateli UE - którzy np. identyfikują się jako osoby LGBT - do przebywania na terenach, gdzie takie uchwały obowiązują.

Potwierdzeniem publicznego charakteru spraw, których dotyczą zaskarżone uchwały, są także działania instytucji Unii Europejskiej. Komisja Europejska, wezwana przez Parlament Europejski, podjęła konkretne środki w celu weryfikacji, czy fundusze UE są wydatkowane zgodnie z horyzontalną zasadą niedyskryminacji w polskich samorządach, które przyjęły uchwały dyskryminujące osoby LGBT. Potem ogłoszono, że sześć polskich miast, które podjęły te uchwały, nie dostanie wsparcia w ramach unijnego partnerstwa (po tym niektóre uchwały zostały wycofane).

XI.505.13.2019