Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Prawo o adwokaturze pozwala doktorom nauk prawnych ubiegać się o wpis na listę adwokatów bez konieczności aplikacji i złożenia egzaminu; przewiduje również dla takich osób konieczność doświadczenia zawodowego
• W kręgu podmiotów wymienionych w tym przepisie nie wskazano jednak asystentów radców Prokuratorii Generalnej RP
• Trybunał Konstytucyjny uwzględnił częściowo skargę konstytucyjną w takiej sprawie, uwzględniając stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich

Skarżąca złożyła wniosek o wpis na listę adwokatów w związku z posiadaniem przez nią stopnia naukowego doktora nauk prawnych i zatrudnieniem w latach 2008-2014 w Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej na stanowisku asystenta radcy. 

Okręgowa Rada Adwokacka wydała decyzję o jej wpisie na listę adwokatów Izby. Pod koniec 2015 r. Minister Sprawiedliwości wyraził sprzeciw. Wskazał, że w świetle art. 66 ust. 1 pkt 5 lit. b i c Prawa o adwokaturze zatrudnienie w Prokuratorii Generalnej nie stanowi przesłanki uzasadniającej wpis na listę adwokatów. Skarżąca wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, który ją oddalił. NSA oddalił zaś skargę kasacyjną. Wtedy skarżąca złożyła skargę konstytucyjną do TK (sygn. akt SK 68/19).

W listopadzie 2019 r. RPO zgłosił udział w tej sprawie. Stanął na stanowisku, że art. 66 ust. 1 pkt 5 lit. b) Prawa o adwokaturze jest niezgodny z art. 2, art. 32 ust. 1 w związku z art. 65 ust. 1 Konstytucji RP - w zakresie, w jakim pomija osoby zatrudnione w Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej na stanowisku asystenta radcy.

7 czerwca 2022 r. TK orzekł, że art. 66 ust. 1 pkt 5 lit. b ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze w zakresie, w jakim pomija osoby wykonujące obowiązki asystenta radcy Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej (do 31 grudnia 2016 r. – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa), jest niezgodny z art. 65 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. TK umorzył postępowanie w pozostałym zakresie.

Skutkiem wyroku jest obowiązek ustawodawcy niezwłocznego uzupełnienia art. 66 ust. 1 pkt 5 prawa o adwokaturze o regulację dotyczącą osób wykonujących obowiązki asystenta radcy Prokuratorii Generalnej. W odniesieniu do skarżącej Trybunał zwrócił uwagę na możliwość wznowienia postępowania sądowoadministracyjnego.

TK dodał, że analogiczny przepis znajduje się w ustawie o radcach prawnych (nie był on objęty zakresem tego zaskarżenia).

VII.511.63.2019