Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Miejski Ośrodek Pomocy Rodziny odmówił obywatelce dofinansowania kosztów turnusu rehabilitacyjnego ze środków PFRON
• Nie wydał jednak w tej sprawie decyzji administracyjnej, od której można się odwołać do sądu, lecz "Informację o sposobie rozpatrzenia wniosku"
• Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku (sygn. akt I SA/Gd 862/24) uwzględnił skargę Rzecznika Praw Obywatelskich w tej sprawie
• O tym, czy dany akt jest decyzją, nie przesądza jego nazwa, lecz charakter sprawy oraz treść przepisu będącego podstawą działania organu
• Stwierdził także, że "Informacja o sposobie rozpatrzenia wniosku", jako akt władczy rozstrzygający o publicznym uprawnieniu jednostki, spełnia przesłanki konieczne do uznania jej za decyzję administracyjną

Dyrektor MOPR poinformował wnioskodawczynię o nieprzyznaniu dofinansowania do uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym z uwagi na niedostateczną ilość  środków otrzymanych z PFRON w stosunku do istniejących potrzeb. Wskazano, że środki na dofinansowania uczestnictwa w turnusach rehabilitacyjnych wystarczyły na pozytywne rozpatrzenie tylko wniosków, które uzyskały punktację od 17 do 28 punktów. W tym przypadku liczba punktów wyniosła 13 i okazała się niewystarczająca do otrzymania dofinansowania.

W skardze do WSA RPO zarzucił naruszenie art. 107 § 1 pkt 6 i § 3 w zw. z art. 104 § 1 w zw. z art. 8 § 1, art. 9 oraz art. 11 w zw. z art. 77 § 1 i art. 80 K.p.a. Polegało to na wadliwym sporządzeniu uzasadnienia, które - jako ogólnikowe i lakoniczne - nie pozwala na poznanie rozumowania organu i kontrolę prawidłowości rozstrzygnięcia. To z kolei prowadzi do uznania, że organ w istocie nie dokonał rozpatrzenia, analizy i rozstrzygnięcia na podstawie całego zgromadzonego w aktach materiału dowodowego. 

Rzecznik wskazał, że kierowana do strony informacja o sposobie rozstrzygnięcia wniosku stanowi akt administracyjny rozumiany jako władcze i jednostronne oświadczenie woli organu skierowane do wywołania określonych skutków prawnych. Spełnia ona zatem przesłanki uznania jej za decyzję administracyjną.

Zdaniem RPO „Informacja” nie zawiera jednak uzasadnienia, które należycie i przejrzyście wyjaśniałoby przesłanki odmowy. Organ zaniechał wskazania okoliczności, które wzięto pod uwagę podczas analizy wniosku oraz jakich nie uwzględniono i dlaczego.  Nie wiadomo, jak  nastąpiło miarkowanie świadczenia, ilu osobom i z jakim stopniem niepełnosprawności przyznano dofinansowanie, w tym ilu małoletnim lub młodym. W związku z tym nie ma możliwości skontrolowania, czy zasady pierwszeństwa zostały zachowane a także, czy uwzględniono na korzyść wnioskodawczyni fakt niekorzystania z dofinansowania w roku poprzednim.

Podczas rozprawy WSA 11 marca 2025 r. zastępca Pełnomocnika Terenowego RPO w Gdańsku Beata Tarnawska-Domalewska wskazała na działania generalne RPO (m.in. wystąpienia do MPiPS z 2016 r.), sygnalizujące potrzebę ujednolicenia praktyki organów w zakresie wydawania decyzji w przedmiocie dofinansowania kosztów turnusu rehabilitacyjnego. Resort zgodził się wówczas z RPO, dostrzegając ukształtowaną linię orzeczniczą sądów administracyjnych w tym zakresie i  zadeklarował podjęcie działań legislacyjnych, do których jednak nie doszło. 

Odnosząc się do odpowiedzi MOPR na skargę RPO, Beata Tarnawska-Domalewska wskazała, że przytoczone orzeczenie WSA we Wrocławiu należy uznać za nieaktualne. Po jego wydaniu szereg sądów administracyjnych, w tym WSA we Wrocławiu, zajęło bowiem stanowisko odmienne, wskazując że odmowa przyznania dofinansowania do turnusu rehabilitacyjnego jest decyzją administracyjną, ze wszystkimi tego konsekwencjami.

Najważniejsze fragmenty pisemnego uzasadnienia WSA 

W pisemnym uzasadnieniu wyroku WSA podkreślił, ze zagadnienie kwalifikacji charakteru aktu w sprawie przyznania dofinasowania kosztów turnusu rehabilitacyjnego ze środków PFRON było już przedmiotem rozważań w orzecznictwie sądowo-administracyjnym. Stanowisko sądów administracyjnych nie było jednomyślne.

Niemniej jednak dominującą i utrwaloną już jest linia orzecznicza, która prezentuje pogląd, że akt w tej sprawie stanowi decyzję administracyjną (zob. wyroki WSA w Poznaniu z 22 stycznia 2015 r., sygn. IV SA/Po 1014/14, WSA w Bydgoszczy z 3 grudnia 2013 r., sygn. II SA/Bd 643/13, i z 9 lutego 2012 r. sygn. II SA/Bd 1046/11, WSA w Gliwicach z 17 stycznia 2013 r. sygn. IV SA/GI 232/12, WSA w Gorzowie Wielkopolskim II SA/Go 157/24). Sąd w składzie orzekającym w tej sprawie w pełni aprobuje to stanowisko i zasadniczy tok rozważań zawarty w tych orzeczeniach.

Według WSA w demokratycznym państwie prawnym nie można dopuścić do sytuacji, w której wnioski jednostek mające znaczenie dla realizacji ich praw byłyby rozpatrywane poza procedurą. Jednostka powinna mieć gwarancję rozpoznania jej wniosku w formie decyzji, wydawanej w odpowiedniej procedurze, która następnie podlega kontroli.  Odnosi się to zwłaszcza do rozstrzygnięć opartych na uznaniu, czy na ocenie nieostrych przesłanek -  jak w tej  sprawie. 

Sąd stoi na stanowisku, że posłużenie się przez prawodawcę innym określeniem niż "decyzja administracyjna" (jak w analizowanej sprawie - informacją o sposobie rozpatrzenia wniosku) nie pozbawia aktu cech decyzji administracyjnej. Przeciwne stanowisko prowadziłoby do wniosku, że użycie przez ustawodawcę takiej a nie innej nazwy aktu podejmowanego przez organ administracji w sprawie indywidualnej przesądzałoby o zakresie gwarancji procesowych, jakie przysługują jednostce. Wynika z tego, że jeżeli przepisy materialnego prawa administracyjnego przewidują kompetencję określonego organu do załatwienia sprawy jednostki w formie aktu indywidualnego, to - w braku wyraźnego przepisu przewidującego odmienną formę - załatwienie sprawy następuje w formie decyzji administracyjnej.

Odmowa przyznania dofinansowania nie może się opierać na ogólnikowym stwierdzeniu, że wnioskodawczyni nie uzyskała wymaganej punktacji, uprawniającej do uzyskania wnioskowanego świadczenia. Nie jest to wystarczające do uznania, że stronie zagwarantowano możliwość zapoznania się z przesłankami, którymi w świetle przepisów rozporządzenia kierował się organ.

Wydane rozstrzygnięcie, jako akt władczy i jednostronny organu, rozstrzygający o publicznym uprawnieniu jednostki, spełnia przesłanki konieczne do uznania jej za decyzję administracyjną. Jednocześnie, wobec istotnych braków wydanego rozstrzygnięcia w zakresie przedstawienia przesłanek jakimi kierował się organ odmawiając stronie przyznania wnioskowanego dofinansowania, istniały podstawy do stwierdzenia, że wydany akt naruszał prawo w stopniu uzasadniającym jego wyeliminowanie z porządku prawnego.

Rozstrzygniecie Dyrektora nie zawiera bowiem uzasadnienia zgodnego z wymogami określonymi w art. 107 § 3 k.p.a., albowiem nie pozwala na dokładne ustalenie tego, jakimi kryteriami, poza określonym brakiem dostatecznej ilości środków finansowych, kierował się organ podejmując swoją decyzję. 

Ponownie rozpoznając sprawę, organ wyjaśni stronie wnioskującej, jakie okoliczności' zostały uwzględnione przy negatywnym rozpatrzeniu wniosku. Weźmie też pod uwagę rozważania sądu co do charakteru prawnego rozstrzygnięcia o odmowie przyznania stronie dofinansowania z PFRON - podkreślił WSA. 

BPG.7065.9.2024