Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Senacka Komisja Ustawodawcza pracuje nad zmianą ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki
• Chodzi o dopuszczenie takiej skargi także w postępowaniu karnym wykonawczym
• Należy przychylić się do pozytywnej opinii o projektowanym rozwiązaniu – napisał zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich Wojciech Brzozowski do przewodniczącego Komisji Krzysztofa Kwiatkowskiego

Na jego prośbę ZRPO przedstawił opinię do projektu o zmianie ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (druk senacki nr 238).  

Zbyt długi czas oczekiwania na rozpatrzenie wniosków osadzonych o udzielenie przerwy w odbywaniu kary pozbawienia wolności, warunkowe przedterminowe zwolnienie, odroczenie wykonania kary czy zgodę na wykonywanie kary w Systemie Dozoru Elektronicznego nierzadko jest przedmiotem wniosków do BRPO. 

Zgodnie z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. Nie powinno ulegać wątpliwości, że zakres podmiotowy tego przepisu obejmuje również osoby odbywające karę pozbawienia wolności. Z kolei pojęcie "sprawy" na gruncie art. 45 ust. 1 Konstytucji RP powinno być rozumiane szeroko i autonomicznie. Nie ogranicza się ono do rozstrzygania o uprawnieniach o charakterze cywilnym i przypisaniu odpowiedzialności karnej, jak na gruncie art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. 

Skarga na przewlekłość postępowania jest formą ochrony konstytucyjnego prawa do sądu w zakresie obejmującym prawo do odpowiedniego ukształtowania postępowania sądowego, co wymaga m.in. rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, zgodnie z zasadą iustitiae dilatio est quaedem negatio.

W obowiązującym stanie prawnym (art. 2 ust. 1b ustawy z 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki) osoby pozbawione wolności, których postępowania się przedłużają, stanowią grupę podmiotów, których prawo do sądu nie korzysta z należytych gwarancji. Ich sprawy zostały bowiem wprost wyłączone z kategorii spraw objętych tą ustawą. 

Budzi to poważne wątpliwości konstytucyjne w zakresie poszanowania prawa do sądu, zakazu zamykania drogi sądowej i zasady równości. Osoby takie nie powinny być pozbawione środków prawnych, które pozwalałyby im przeciwdziałać przewlekłości toczącego się w ich sprawie postępowania sądowego – podkreśla Wojciech Brzozowski.

IX.022.1.2025