Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Rolnicy skarżą się na zaniżone zaliczki otrzymywane w ramach systemów wsparcia bezpośredniego
• Obywatel wskazuje, że mimo rządowych obietnic wypłaty 70% zaliczki, on i jego sąsiedzi otrzymali zaledwie 20-30% zaliczki lub nie dostali jej wcale
• Rzecznik Praw Obywatelskich interweniuje w tej sprawie w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
• AKTUALIZACJA: Należne kwoty płatności za rok 2022 zostały wypłacone w terminach wynikających z obowiązujących przepisów prawa, a tym samym sformułowane przez beneficjenta zarzuty związane z realizacją płatności należy uznać za bezpodstawne - odpowiada Prezes ARiMR

Obywatel poskarżył się RPO na nieprawidłowości przy realizacji przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa zadań dotyczących środków w ramach systemów wsparcia bezpośredniego oraz działań obszarowych w ramach Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014¬2020 - płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami (ONW).

Skarżący wskazuje, że we wrześniu 2022 r. premier Mateusz Morawiecki deklarował, iż do końca października 2022 r. rolnicy otrzymają 70% zaliczki w ramach systemów wsparcia bezpośredniego. Niemniej jednak zarówno on, jak sąsiadujący z nim rolnicy otrzymali zaledwie 20-30% zaliczki lub nie otrzymali jej wcale. Takie same zapewnienia widnieją na stronie internetowej ARiMR. Niejasna jest zatem przyczyna otrzymania znacznie niższych zaliczek.

Ponadto obywatel podnosi, że w marcu 2023 r. otrzymał decyzję przyznającą płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami (ONW). Jednakże  do  22 maja 2023 r. środki te nie zostały mu wypłacone, podczas gdy w przeszłości otrzymywał wypłaty w dwa tygodnie od wydania decyzji.

Biorąc pod uwagę opóźnienie w wypłacie, skarżący zauważa, że krzywdzące wydaje się ograniczenie dopłat do zakupu nawozów przewidziane za okres od września 2022 r. do kwietnia 2023 r., z pominięciem maja 2023 r.

Zastępca RPO Stanisław Trociuk prosi prezes ARiMR Halinę Szymańską o wyjaśnienia, zwłaszcza co do przyczyn zmniejszenia zaliczek na poczet dopłat bezpośrednich i płatności obszarowych z PROW za 2022 r.

Odpowiedz prezes ARiMR Haliny Szymańskiej

Zgodnie z przepisami rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1306/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej, zarządzania nią i monitorowania jej oraz uchylającego rozporządzenia Rady (EWG) nr 352/78, (WE) nr 165/94, (WE) nr 2799/98, (WE) nr 814/2000, (WE) nr 1290/2005 i (WE) nr 485/2000 (Dz. Urz. UE L 347 z 20.12.2013, str. 549, z późn. zm.) płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego i ONW dokonuje się w okresie od dnia 1 grudnia do dnia 30 czerwca następnego roku kalendarzowego.

Natomiast zaliczki na poczet płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego oraz płatności ONW za 2022 r. wypłacane były od dnia 17 października do dnia 30 listopada 2022 roku.

Zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 września 2022 roku w sprawie zaliczek na poczet płatności bezpośrednich za 2022 r. (Dz. U. poz. 2036), zaliczki na poczet płatności bezpośrednich były, od dnia 17 października 2022 r. wypłacane w wysokości stanowiącej iloczyn 70% stawki danej płatności bezpośredniej oraz:

• obszaru stwierdzonego w ramach kontroli przeprowadzonych na podstawie art. 74 ust. 1-3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1306/2013, jako spełniający warunki do przyznania danej płatności

  albo

• liczby zwierząt stwierdzonych w ramach kontroli przeprowadzonych na podstawie art. 74 ust. 1-3 rozporządzenia wymienionego w pkt 1 jako spełniające warunki do przyznania danej płatności.

Zaliczki na poczet płatności bezpośrednich nie dokonuje się przed zakończeniem weryfikacji warunków kwalifikowalności dokonywanej przez państwa członkowskie w ramach kontroli administracyjnej, a dla rolników skierowanych do kontroli terenowej zaliczka dokonywana jest z uwzględnieniem wyników kontroli na miejscu.

Natomiast zgodnie z przepisami Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 września 2022 roku w sprawie zaliczek na poczet pomocy finansowej w ramach niektórych działań i poddziałań objętych Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 za 2022 r. (Dz. U. poz. 2043) zaliczki na poczet m.in. płatności ON W były, od dnia 17 października 2022 r. wypłacane, w wysokości stanowiącej iloczyn 85% stawki danej pomocy finansowej oraz obszaru stwierdzonego w ramach kontroli administracyjnych, o której mowa w art. 59 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1306/2013, jako spełniający warunki do przyznania danej pomocy finansowej.

Zaliczki na poczet płatności ONW nie dokonuje się przed zakończeniem weryfikacji warunków kwalifikowalności dokonywanej przez państwa członkowskie w ramach kontroli administracyjnej.

W roku 2022 do biur powiatowych ARiMR wpłynęło 1,265 min wniosków o przyznanie płatności bezpośrednich oraz 795 tys. wniosków o przyznanie płatności ONW za 2022 rok. W okresie od dnia 17 października do dnia 30 listopada 2022 roku, zaliczki na poczet płatności bezpośrednich zostały wypłacone dla 1,202 min rolników, natomiast zaliczki na poczet płatności ONW zostały zrealizowane dla 764,9 tys. rolników.

Biorąc powyższe pod uwagę i odnosząc się do sprawy przyznania Panu (...) płatności bezpośrednich i płatności ONW na rok 2022 wyjaśniam, że grunty rolne zadeklarowane przez Pana (...) we wniosku o przyznanie płatności na rok 2022, zostały w dniu 19 czerwca 2022 roku wytypowane metodą analizy ryzyka do kontroli na miejscu w zakresie kwalifikowalności powierzchni. W związku z tym w dniu 17 listopada 2022 roku wypłacona została zaliczka na poczet płatności ONW w wysokości (....), natomiast w dniu 29 listopada 2022 roku wypłacona została zaliczka na poczet dopłat bezpośrednich w zakresie płatności do zwierząt w wysokości (...). W zakresie płatności do powierzchni, zaliczki dopłat bezpośrednich nie zostały zrealizowane z uwagi na wytypowanie gospodarstwa Pana (...)  do kontroli na miejscu w zakresie kwalifikowalności powierzchni, która nie została zakończona do końcowego terminu na realizację zaliczek (tj. do dnia 30 listopada 2022 roku).

W dniu 10 lutego 2023 roku do Biura Powiatowego ARiMR (...) wpłynął raport z czynności kontrolnych w zakresie kwalifikowalności powierzchni. W związku z wynikami przeprowadzonej kontroli w gospodarstwie Pana (...), część działek podlegała weryfikacji w związku ze zgłoszonymi rozbieżnościami, które zostały rozpatrzone w dniu 3 marca 2023 roku.

W dniu 16 marca 2023 roku Kierownik Biura Powiatowego ARiMR wydał decyzję w sprawie:

• przyznania płatności bezpośrednich w łącznej wysokości (...). Kwota do wypłaty w ramach przyznanej płatności została pomniejszona o kwotę wypłaconej zaliczki na poczet płatności bezpośrednich (...), tym samym należna płatność końcowa w zakresie dopłat bezpośrednich w wysokości (....) została wypłacona w dniu 31 marca 2023 roku:
• przyznania płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami (ONW) w łącznej wysokości (....). 

Kwota do wypłaty w ramach przyznanej płatności została pomniejszona o kwotę wypłaconej zaliczki na poczet płatności ONW (...), tym samym należna płatność końcowa w zakresie pomocy ONW w wysokości (....) została wypłacona w dniu 31 marca 2023 roku.

W związku z powyższym, należne kwoty płatności za rok 2022 zostały wypłacone Panu (...) w terminach wynikających z obowiązujących, wskazanych powyżej przepisów' prawa, a tym samym sformułowane przez beneficjenta zarzuty związane z realizacją płatności należy uznać za bezpodstawne.

Odnosząc się do kwestii pomocy finansowej na dofinansowanie zakupu nawozów, w skazać należy, iż zgodnie z §13zx rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 stycznia 2015 r. w sprawie szczegółowego zakresu i sposobów realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz. U. poz. 187 z póżn. zm.) ARiMR udzielała pomocy finansowej na dofinansowanie zakupu w okresie od dnia 16 maja 2022 r. do dnia 31 marca 2023 r. nawozów mineralnych innych niż wapno nawozowe i wapno nawozowe zawierające magnez od podmiotów prowadzących działalność w zakresie obrotu nawozami lub sprzedaży nawozów.

Przepis ten został wprowadzony rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 21 kwietnia 2023 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu i sposobów realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz. U. poz. 761) i zgodnie z uzasadnieniem do niniejszego rozporządzenia z dnia 21 kwietnia 2023 r. stanowił następstwo wysokich cen nawozów mineralnych utrzymujących się w 2022 r.

Trzeba zatem podkreślić, iż okres, za jaki przysługiwało wsparcie finansowe do zakupu nawozów, wynikał z przepisów prawa, wobec powyższego ARiMR nie miała możliwości przyznawania takiej pomocy np. za maj 2023 r.

VII.7202.16.2023