Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Radni gmin, powiatów i sejmików wojewódzkich mają obowiązek utrzymywania więzi z mieszkańcami i ich organizacjami 
• Sejmowa Komisji ds Spraw Petycji pracuje nad petycją w sprawie takiej zmiany prawa, aby możliwe było pociągnięcie radnych do odpowiedzialności statutowej wobec nierealizowania tego obowiązku
• Rzecznik Praw Obywatelskich przedstawił swe stanowisko przewodniczącemu tej komisji Rafałowi Bochenkowi

Komisja ds. Petycji, która rozpatruje petycję ws. zmiany zasad sprawowania mandatu radnego, skierowała dezyderat do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. Po odpowiedzi resortu RPO przedstawił Komisji opinię odnoszącą się do problematyki zasad utrzymywania przez radnego więzi z mieszkańcami i ich organizacjami oraz przyjmowania zgłaszanych przez nich postulatów.

Kwestie związane z realizacją tego obowiązku radnych rad gmin, rad powiatów i sejmików wojewódzkich RPO poddał szczegółowej analizie dwa lata temu. Doprowadziła ona do przekonania - zbieżnego z intencjami autorów petycji - o zasadności uzupełnienia przepisów ustaw samorządowych o regulacje umożliwiające pociągnięcie radnych samorządowych do odpowiedzialności statutowej wobec nierealizowania  obowiązku utrzymywania więzi z mieszkańcami.

Źródłem takiego wniosku było z jednej strony stwierdzenie, na podstawie pogłębionej analizy orzecznictwa sądowoadministracyjnego, że w obecnym kształcie ustawy samorządowe wykluczają zarówno dookreślenie zasad utrzymywania więzi z mieszkańcami, jak i wprowadzenie środków dyscyplinujących w razie niewywiązywania się z tego obowiązku w statutach jednostek samorządu terytorialnego. 

RPO dostrzegł zarazem istotną systemową różnicę pomiędzy uregulowaniem (a w zasadzie jego brakiem) zagadnienia odpowiedzialności statutowej radnego samorządowego a mającą podstawy w regulaminach Sejmu i Senatu odpowiedzialnością regulaminową posłów i senatorów. Biorąc pod uwagę, że sama zasada odpowiedzialności regulaminowej posłów i senatorów nie wywoływała większych wątpliwości - mimo że wolny charakter ich mandatu ma źródło bezpośrednio w Konstytucji RP - RPO uznaje za niezrozumiałe powoływanie się na wolny charakter mandatu radnego jako przesłankę wykluczającą możliwość wprowadzenia odpowiedzialności statutowej.

W efekcie wspomnianej analizy Rzecznik wystąpił do przewodniczących Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej Sejmu RP oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej Senatu RP o rozważenie zasadności podjęcia prac legislacyjnych w omawianej materii. 

Marcin Wiącek przedkłada te wystąpienia Rafałowi Bochenkowi, licząc, że zawarte w nim dane okażą się pomocne w ewentualnych dalszych pracach.

V.604.12.2024