Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Podczas protestów 22 października 2020 r. w Warszawie policja zatrzymała 15 osób, w tym 14 podejrzewanych o przestępstwa naruszenia nietykalności cielesnej policjanta oraz „czynnego udziału w zbiegowisku”
• Z kolei wobec 84 osób przygotowano wnioski do sądu o ukaranie za wykroczenia, a na 28 osób nałożono mandaty
• Sporządzono też 120 notatek dla sanepidu o naruszeniu obostrzeń związanych z przeciwdziałaniem COVID-19

Tak komendant stołeczny policji nadinsp. Paweł Dobrodziej odpowiedział na pismo Rzecznika Praw Obywatelskich.

RPO z własnej inicjatywy podjął sprawę działań policji wobec uczestników zgromadzenia spontanicznego w nocy z 22 na 23 października 2020 r. - reakcji społecznej na rozstrzygnięcie Trybunału Konstytucyjnego, które zaostrzało prawo aborcyjne.

Adam Bodnar był zaniepokojony użyciem środków przymusu wobec demonstrantów oraz ich zatrzymaniami. W piśmie do KSP wskazał, że obywatele mają prawo do zgromadzeń spontanicznych. Przypomniał też standardy ochrony tych zgromadzeń.

Rzecznik poprosił KSP o informacje dotyczące działań funkcjonariuszy, w tym:

• jakie były podstawy faktyczne i prawne podjęcia interwencji oraz jak przebiegała;
• czy używano środków przymusu bezpośredniego, jakie i w odniesieniu do ilu osób; w jaki sposób ustalono czy były one adekwatne;
• ile osób zatrzymano, jakie były podstawy faktyczne i prawne tego, jak długo zatrzymani byli faktycznie pozbawieni wolności, czy wnieśli do sądu zażalenia na zatrzymanie;
• w stosunku do ilu osób skierowano notatki policyjne do inspektoratów sanitarnych, jaka była podstawa prawna przekazania zawartych w notatkach danych osobowych;
• ile osób wylegitymowano i jaka była tego podstawa faktyczna;
• jakie dalsze czynności podjęto lub planuje się wobec zatrzymanych i wylegitymowanych. 

Odpowiedź KSP

22 października 2020 r. ok. godz. 19.00 przed siedzibą Trybunału Konstytucyjnego w Warszawie przy al. Szucha 12A doszło do nielegalnego spontanicznego zgromadzenia osób niezadowolonych z orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.

Do zgromadzonych funkcjonariusze Policji wielokrotnie kierowali komunikaty wzywające do przestrzegania obostrzeń wynikających z Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 października 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii, w tym w zakresie zakazu organizacji zgromadzeń spontanicznych.

Ok. godz. 19.40 uczestnicy zgromadzenia spontanicznego wyszli na jezdnię al. Szucha, a następnie przeszli ulicami Warszawy przed siedzibę partii Prawo i Sprawiedliwość przy ul. Nowogrodzkiej 84/86. W kulminacyjnym momencie w zgromadzeniu uczestniczyło około 3000 osób.

Ok. godz. 22.00 zgromadzone osoby rozpoczęły przemarsz na teren dzielnicy Żoliborz w kierunku ul. Mickiewicza. Do zgromadzonych osób nadawane były komunikaty przypominające o aktualnych ograniczeniach, nakazach i zakazach wynikających ze stanu epidemii. Podczas prowadzonych działań na ul. Mickiewicza około godz. 0.20 kilkukrotnie na policjantów stojących w kordonie zaczęły napierać osoby protestujące, usiłując przerwać kordon policyjny, a w kierunku policjantów zostały rzucone kamienie oraz jajka. Za pomocą urządzeń nagłaśniających Policja kierowała do protestujących komunikaty wzywające do zachowania zgodnego z prawem, opuszczenia miejsca zgromadzenia przez osoby postronne, posłów, senatorów oraz inne osoby posiadające immunitet, a także dziennikarzy, przedstawicieli mediów i kobiety w ciąży. Uprzedzano ponadto, że w przypadku niepodporządkowania się poleceniom wydanym przez Policję, mogą zostać użyte prawem przewidziane środki przymusu bezpośredniego.

Wobec nieustalonych osób atakujących policjantów stojących w kordonie, celem odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na policjantów oraz przeciwdziałania naruszeniu porządku publicznego, w indywidualnych przypadkach, funkcjonariusze Policji, jako uprawnieni zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej, używali środków przymusu bezpośredniego w postaci siły fizycznej oraz ręcznych miotaczy substancji obezwładniających.

Ponadto funkcjonariusze Policji użyli środka przymusu bezpośredniego w postaci siły fizycznej wobec 14 zatrzymanych osób, natomiast wobec 9 z tych osób użyto także środka przymusu bezpośredniego w postaci kajdanek. Wymienione środki zostały użyte zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej, tj. w sposób niezbędny do osiągnięcia celów tego użycia, proporcjonalnie do stopnia zagrożenia, wybierając środek o możliwie jak najmniejszej dolegliwości, na podstawie uprawnień do zastosowania środków przymusu bezpośredniego określonych w art. 11 cytowanej ustawy.

Stopień natężenia użycia wskazanych środków przymusu bezpośredniego zależał od zachowania osób, wobec których były one użyte, a policjanci zaprzestawali używania środków przymusu bezpośredniego po osiągnięciu celu ich użycia.

Około godz. 1.20 protestujący odstąpili od napierania na policjantów, a następnie ogłosili zakończenie zgromadzenia. Rozejście uczestników trwało do godz. 3.00. Prowadzone w nocy z 22 na 23 października 2020 r. przez funkcjonariuszy Policji działania, związane były z realizacją ustawowych zadań Policji i miały na celu ochronę bezpieczeństwa i porządku publicznego, a także przeciwdziałanie zachowaniom godzącym w obowiązujący porządek prawny.

Podczas działań policyjnych realizowanych na terenie Warszawy w nocy z 22 na 23 października 2020 r., w związku z protestem związanym z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, zatrzymano łącznie 15 osób, w tym:

• 14 osób, które zatrzymano jako podejrzewane o dokonanie przestępstw z art. 222 kk i art. 254 kk, po ogłoszeniu zarzutów oraz przesłuchaniu wymienionych osób w charakterze podejrzanego prokurator zastosował środek zapobiegawczy w postaci dozoru policyjnego, po czym osoby te zostały zwolnione w dniu 23 października 2020 r. (faktyczny czas zatrzymania tych osób zawierał się w przedziale około 15-20 godzin) i w żadnym przypadku nie doszło do przekroczenia ustawowego terminu zatrzymania osoby. Postępowanie przygotowawcze prowadzone jest w Wydziale Dochodzeniowo-Śledczym Komendy Rejonowej Policji Warszawa V nr D-l-9554/20, RSD-1887/20 w sprawie czynnego udziału w zbiegowisku w dniu 23/10/2020 r. w Warszawie przy ul. Mickiewicza, tj. o czyn z art. 254 § 1 kk. Postępowanie prowadzone jest pod nadzorem Prokuratury Rejonowej Warszawa Żoliborz w Warszawie za sygn. akt PR 2 Ds. 1485.2020. VI.,
• 1 osobę w związku z popełnionym wykroczeniem z art. 54 kw i 65 kw, po doprowadzeniu do jednostki Policji i sporządzeniu dokumentacji służbowej osoba ta została zwolniona w dniu 23 października 2020 r. o godz. 06.40 (faktyczny czas zatrzymania: 4 godziny 30 minut). Przedmiotowe czynności wyjaśniające w sprawie o wykroczenie zostały zarejestrowane w Komisariacie Policji Warszawa Żoliborz za nr RSOW-1193/20 i pozostają w toku.

Zażalenie na zatrzymanie do protokołu zatrzymania wniosło 5 osób (Ryszard K„ Rafał B., Julia H„ Kajetan W. i Wojciech K.). Zażalenia te zostały przekazane w dniu 29 października 2020 r. do Sądu Rejonowego dla Warszawy Żoliborza w Warszawie. W Komendzie Rejonowej Warszawa V nie odnotowano wpływu innych zażaleń na zatrzymanie w trakcie działań w nocy z 22/23 października 2020 r.

Nadmieniam, że Komenda Stołeczna Policji przekazuje informacje, którymi dysponuje w zakresie złożonych zażaleń na zatrzymanie. Osoby zatrzymane mają uprawnienia do składania tego typu zażaleń do sądów bezpośrednio, a rozstrzygnięcia sądów wpływają do organu Policji w różnym czasie, stąd informacje te mogą być często niepełne. Biorąc powyższe pod uwagę proszę, aby w przedmiotowej sprawie, a także w przypadku tego typu pytań, w przyszłości zapytania te były kierowane wyłącznie do Sądów nie do Policji. Sądy podlegają pod inny resort administracji rządowej niż Policja podległa Ministerstwu Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Ponadto:

• Wylegitymowano 134 osoby, z czego w 121 przypadkach podstawą faktyczną legitymowania było popełnienie wykroczenia z art. 54 kw w zw. z § 28 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 października 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii, a pozostałe osoby wylegitymowano na podstawie art. 15 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji w zw. z art. 14 ust. 1 pkt 1 ustawy o Policji,
• wobec 84 osób, które dopuściły się popełnienia czynu zabronionego o znamionach wykroczenia określonego w art. 54 kw w zw. z § 28 cytowanego rozporządzenia sporządzono wnioski o ukaranie do sądu,
• na 28 osób nałożono grzywnę w drodze mandatu karnego,
• wobec 9 osób zastosowano środek odziaływania wychowawczego z art. 41 kw w postaci pouczenia.

W zakresie stwierdzonych naruszeń obostrzeń związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczeniem COVID-19, sporządzono 120 notatek urzędowych, które przekazano Państwowemu Powiatowemu Inspektorowi Sanitarnemu. Podkreślić należy, że wymienione notatki nie stanowią wniosku o nałożenie kary administracyjnej. W tym zakresie działania Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego są niezależne od Policji.

Podstawą przekazywania notatek urzędowych do Państwowej Inspekcji Sanitarnej były rekomendowane zasady postępowania Policji w przypadku ujawnienia naruszeń prawa, tj. nakazów i zakazów lub ograniczeń związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, przesłane wraz ze wzorem notatki urzędowej dot. naruszeń zakazów, nakazów lub ograniczeń związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 za pismem Zastępcy Komendanta Głównego Policji nadinsp. Kamila Brachy z dnia 02/04/2020 r. Idz. KR-DŚ-1378/20/GS.

Odnosząc się do prośby o przekazanie kopii protokołów zatrzymania osoby informuję, że zgodnie z treścią art. 13 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 15 lipca 1987 roku o Rzeczniku Praw Obywatelskich nie jest możliwe udostępnienie szczegółowych informacji oraz kopii protokołów.

VII.613.112.2020