Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Jak racjonalnie planować zagospodarowanie przestrzeni, aby uniknąć szkód dla środowiska i ludzi
• W jaki sposób zapobiegać złym lokalizacjom uciążliwych inwestycji (na przykład powstawaniu gigantycznych ferm w sąsiedztwie domów)
• Co powinno decydować o lokalizacji ponadlokalnych inwestycji do celów publicznych
• Jak zapewnić mieszkańcom większy wpływ na gospodarowanie przestrzenią, która jest naszym wspólnym dobrem, a nie tylko sumą terenów stanowiących własność poszczególnych podmiotów

Tymi dylematami i problemami będzie się zajmowała Komisja Ekspertów „Klimat i Przestrzeń” powołana przez rzecznika praw obywatelskich Marcina Wiącka.

Podstawowym zadaniem Komisji jest zaproponowanie rozwiązań integrujących zadania dotyczące ochrony klimatu z planowaniem przestrzennym. Artykuł 74 Konstytucji RP jednoznacznie określa, że ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych, które mają zapewnić bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom. Kluczowe dla ochrony klimatu jest oczywiście ograniczenie emisji CO2. Jednak wpływ na klimat, w tym na ochronę zasobów wody słodkiej, mają także ingerencje w przestrzeń. Każda zmiana w wykorzystaniu naszego otoczenia oddziałuje bowiem na klimat, czasem pozytywnie, ale najczęściej negatywnie. Stąd niezbędne jest podporządkowanie rozstrzygnięć w planowaniu przestrzennym wymogom ochrony klimatu.

Pierwsze posiedzenie Komisji odbyło się w trybie on-line. Pracom Komisji przewodniczą: ekonomista i autor wielu publikacji nt. polityki przestrzennej Ryszard Kowalski, we współpracy z prawniczką z Biura RPO Małgorzatą Żmudką.

Otwierając posiedzenie Komisji, Marcin Wiącek nawiązał do wpływających do Biura RPO licznych skarg obywateli, które związane są z uchwalaniem planów miejscowych, decyzji o warunkach zabudowy i towarzyszących tym działaniom procedur. Ich autorzy wskazują między innymi na ułomność przepisów oraz brak jednolitej linii orzeczniczej sądów administracyjnych w tym zakresie.

– Konieczna jest dyskusja nad rewizją dotychczasowych zasad planowania przestrzennego, tak abyśmy mogli dostosować je do wymogów współczesności, a zwłaszcza do narastających problemów związanych z ochroną środowiska – stwierdził RPO.

Z kolei przewodniczący Komisji Ryszard Kowalski podkreślił w swojej wypowiedzi m.in., że ład przestrzenny jest wartością pożądaną, a w zasadzie konieczną, bowiem przestrzeń jest dobrem ograniczonym i powinniśmy ją racjonalnie wykorzystywać. Planowanie przestrzenne służy przyszłości, dlatego czasem utrudnia szybkie zaspokajanie bieżących potrzeb. Priorytet planowania przestrzennego nad potrzebami doraźnymi wymaga mądrych rozwiązań prawnych.

W skład Komisji „Klimat i Przestrzeń” weszli przedstawiciele samorządów lokalnych reprezentujący duże, średnie i małe miasta, gminy wiejskie, gminy miejsko-wiejskie, klimatolodzy i  naukowcy innych dziedzin, a także aktywiści klimatyczni, prawnicy i ekonomiści. Komisja zamierza regularnie udostępniać efekty swoich prac, a także uczestniczyć w dyskusjach publicznych dotyczących ochrony klimatu i przestrzeni.