Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• W szkołach i placówkach oświatowych nie ma standardów ochrony dzieci z niepełnosprawnościami i  ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi przed przemocą
• Prowadzi to do niewłaściwej komunikacji z nimi i kumulacji negatywnych emocji.  Skutkiem są zachowania odbierane przez niektórych nauczycieli i pracowników placówek edukacyjnych jako "trudne" lub agresywne
• Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich Adam Krzywoń występuje do podsekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej Izabeli Ziętki 

Podczas spotkań z przedstawicielami koalicji organizacji społecznych "Nasz Rzecznik" omawiano m.in. problem przemocy wobec osób z niepełnosprawnościami, zwłaszcza w środowisku szkolnym, w tym przemocy rówieśniczej oraz potrzebę opracowania stosownych rozwiązań.

Przedstawiciele strony społecznej podkreślali konieczność podniesienia standardów ochrony małoletnich osób z niepełnosprawnościami przed przemocą. Zwracano uwagę na brak zrozumienia potrzeb emocjonalnych i poznawczych uczniów i uczennic w spektrum autyzmu, który prowadzi do niewłaściwej komunikacji z tymi osobami i kumulacji negatywnych emocji. Skutkiem są zachowania odbierane  przez niektórych nauczycieli i pracowników placówek edukacyjnych jako "trudne" lub agresywne.

Na kanwie tych rozważań zwrócono uwagę na brak standardów postępowania, zarówno co do rozwiązań statutowych i proceduralnych w poszczególnych szkołach, jak też w odniesieniu do materiałów szkoleniowych i edukacyjnych.

W sierpniu 2024 r. minął termin wprowadzenia standardów ochrony małoletnich, o których mowa w art. 22b i 22c ustawy z 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich. Zgodnie z jej art. 22c ust. 4, w standardach uwzględnia się sytuację dzieci z niepełnosprawnościami i ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.

Dyrektywa ta znalazła wyraz również w wytycznych do standardów opracowanych przez Zespół ds. Ochrony Małoletnich w Ministerstwie Sprawiedliwości. Odnoszą się one m.in. do sytuacji dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Wśród innych zagadnień, w wytycznych wskazano kwestie przeciwdziałania przemocy w różnych jej formach i możliwych sposobów uregulowania procedury reagowania na przemoc z udziałem dzieci.  Wytyczne stanowią podpowiedź, jak konstruować standardy - nie mają one jednak wiążącego charakteru.

ZRPO Adam Krzywoń pyta Panią Minister, czy w MEN prowadzono analizy dotyczące wprowadzenia standardów ochrony małoletnich w placówkach oświatowych, zwłaszcza dotyczące sposobu ich przyjmowania, w tym dostosowania do potrzeb i sytuacji konkretnych placówek oraz ujmowania w nich wprost szczególnej sytuacji dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, zwłaszcza w odniesieniu do procedur zapobiegania przemocy w środowisku szkolnym oraz reagowania na nią.

Prosi również o wyjaśnienie, czy resort upowszechnia wytyczne opracowane w Zespole ds. Ochrony Małoletnich i czy oferuje podmiotom obowiązanym do wprowadzenia standardów szkolenia lub konsultacje, zwłaszcza w zakresie uwzględnienia sytuacji dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.

XI.7036.23.2025