Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Osobom z niepełnosprawnościami i ich opiekunom faktycznie uniemożliwiono wypowiedzenie się podczas posiedzenia sejmowej komisji, która zajmowała się projektem o świadczeniu wspierającym
• Zdalna forma konsultacji projektu odbiega od wymagań Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych
• Konwencja traktuje konsultacje z nimi jako obowiązkowy krok przed zatwierdzeniem przepisów ustawowych
• Rzecznik Praw Obywatelskich pisze w tej sprawie do Kancelarii Sejmu RP
• AKTUALIZACJA:  Doniesienia medialne dotyczące wadliwej obsługi posiedzenia przez służby Kancelarii Sejmu, na których RPO oparł swoje wystąpienie, nie pokrywają się z faktycznym przebiegiem posiedzenia komisji - odpisała szefowa sejmowej kancelarii Agnieszka Kaczmarska

Z doniesień medialnych wynika, że osobom z niepełnosprawnościami i ich opiekunom uniemożliwiono udział w posiedzeniu sejmowej Komisji Polityki Społecznej i Rodziny 23 maja 2023 r. ws. projektu ustawy o świadczeniu wspierającym.

W wystąpieniu do Szefa Kancelarii Sejmu RP Rzecznik zwraca uwagę, że co prawda osobom tym pozwolono na udział w formule zdalnej, jednak taka forma uczestnictwa w posiedzeniu okazała się dalece niewystarczająca.

Obsługa sejmowa nie dostarczyła na początku obrad materiałów w formie papierowej, zawierających dyskutowane poprawki do projektu. Z relacji uczestników posiedzenia wynika, że dostarczone z opóźnieniem materiały były w nieładzie. Ponadto wielokrotnie nie udzielano na czas głosu osobom z niepełnosprawnościami i ich opiekunom, zgłaszającym chęć wypowiedzenia się w formie zdalnej. 

RPO podkreśla, że osoby z niepełnosprawnościami oraz ich opiekunowie nie zostali wpuszczeni na salę posiedzeń komisji, mimo że byli zaproszeni do udziału przez posłanki do niej należące.

W tym kontekście Marcin Wiącek przypomina, że zgodnie z Konwencją ONZ o prawach osób niepełnosprawnych „Przy tworzeniu i wdrażaniu ustawodawstwa i polityki celem wprowadzenia w życie niniejszej konwencji, a także w toku podejmowania decyzji w zakresie spraw dotyczących osób niepełnosprawnych Państwa Strony będą ściśle konsultować się z osobami niepełnosprawnymi, a także angażować te osoby, w tym niepełnosprawne dzieci, w te procesy, za pośrednictwem reprezentujących je organizacji”.

W ocenie Rzecznika forma konsultacji z osobami z niepełnosprawnościami i ich opiekunami, urzeczywistniona na posiedzeniu komisji 23 maja 2023 r., odbiegała od tej normy. Faktycznie uniemożliwiło to w wielu wypadkach wypowiedzenie się przez osoby bezpośrednio zainteresowane.

Z okazji 10. rocznicy ratyfikacji Konwencji Marcin Wiącek przypomina, że konsultacje z osobami z niepełnosprawnościami i ich angażowanie w procesy tworzenia prawa powinny stanowić obowiązkowy krok w procesie stanowienia ustaw, rozporządzeń i polityk, niezależnie od tego, czy są to przepisy ogólne, czy też dotyczące bezpośrednio ich sytuacji.

Zwraca na to uwagę również Komitet ONZ ds. praw osób z niepełnosprawnościami w Komentarzu ogólnym nr 7 do Konwencji. Wskazuje, że konsultacje powinny rozpocząć się na wczesnych etapach i stanowić wkład w końcowy produkt we wszystkich procesach decyzyjnych. W konsultacje powinny zostać włączone organizacje reprezentujące różnorodność osób z niepełnosprawnościami na poziomie lokalnym, krajowym, regionalnym i międzynarodowym.

RPO prosi szefową Kancelarii Sejmu Agnieszkę Kaczmarską o ustosunkowanie się do opisanej sytuacji.

Odpowiedź Agnieszki Kaczmarskiej, szefowej Kancelarii Sejmu RP

W odpowiedzi na Pańskie pismo z 15 czerwca 2023 r., znak VII 600.9.2023.MP, dotyczące doniesień medialnych w sprawie przebiegu posiedzenia sejmowej Komisji Polityki Społecznej i Rodziny w dniu 23 maja 2023 r., poświęconego pracom nad projektem ustawy o świadczeniu wspierającym (druk sejmowy nr 3130) proszę o wzięcie pod uwagę, że Kancelaria Sejmu nie jest organem wymienionym w art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (Dz. U. z 2023 r. poz. 1058). 

Ponadto, w świetle przepisów uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 r. Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. z 2022 r., poz. 990 z późn. zm.), Szef Kancelarii Sejmu, a także Kancelaria Sejmu nie posiadają kompetencji pozwalających na kontrolowanie przebiegu obrad komisji sejmowych, czuwanie nad porządkiem obrad czy zapraszanie osób na posiedzenia komisji.

Kwestie związane z udziałem w posiedzeniach komisji i podkomisji sejmowych osób innych, niż posłowie uregulowane zostały w art. 153 i 155 Regulaminu Sejmu. Zgodnie z tymi przepisami uprawnienie do zapraszania innych osób do udziału w posiedzeniu komisji sejmowej przysługuje co do zasady jej prezydium oraz przewodniczącemu.

Regulamin Sejmu stanowi również w art. 151 ust. 3, że obradami komisji kieruje przewodniczący, a w razie nieobecności przewodniczącego jeden z jego zastępców. A zatem prowadzenie obrad komisji sejmowych, udzielanie głosu posłom oraz pozostałym uczestnikom obrad obecnym na takim posiedzeniu, jak również przestrzeganie przewidzianych Regulaminem Sejmu norm porządkowych podczas obrad komisji należy do wyłącznych kompetencji jej przewodniczącego, a w razie jego nieobecności do jego zastępcy przewodniczącego obradom.

Jednocześnie, po zbadaniu kwestii związanych z techniczną obsługą posiedzenia Komisji Polityki Społecznej i Rodziny w dniu 23 maja 2023 r., informuję, że doniesienia medialne dotyczące wadliwej obsługi posiedzenia przez służby Kancelarii Sejmu, na których oparł Pan swoje wystąpienie, nie pokrywają się z faktycznym przebiegiem posiedzenia komisji. Należy podkreślić, że druki sejmowe udostępniane są wszystkim zainteresowanym stronom za pośrednictwem Systemu Informacyjnego Sejmu. Ponadto, właściwe sekretariaty komisji sejmowych mają możliwość udostępnienia dodatkowych materiałów posłom za pośrednictwem dedykowanych urządzeń mobilnych. Poprawki do projektu ustawy, o których mowa w Pańskim wystąpieniu, na polecenie Przewodniczącej Komisji Polityki Społecznej i Rodziny zostały udostępnione posłom z wyprzedzeniem w wersji elektronicznej. Udostępnianie ich dodatkowo w wersji papierowej podczas obrad komisji rozpatrywać należy więc jedynie w kategoriach dobrych praktyk, a nie obowiązku.

Z kolei sygnalizowane przez posłów podczas posiedzenia Komisji trudności techniczne zostały niezwłocznie zbadane przez służby informatyczne Kancelarii Sejmu, które nie potwierdziły wystąpienia jakichkolwiek problemów technicznych leżących po stronie Kancelarii Sejmu.

VII.600.9.2023