Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• 8 grudnia 2021 r. Rzecznik Praw Obywatelskich wziął udział w Ogólnopolskiej Konferencji Podatkowej Karta (Deklaracja) Dobrych Praktyk Podatkowych – Potrzeba Uchwalenia w Polsce
• Celem konferencji było stworzenie przestrzeni do wymiany poglądów między przedstawicielami nauki prawa podatkowego, wymiaru sprawiedliwości, administracji podatkowej oraz doradcami podatkowymi na temat możliwości wprowadzenia Karty Dobrych Praktyk Podatkowych 

Marcin Wiącek zabrał głos w panelu otwierającym konferencję. W pierwszej kolejności podziękował za zaproszenie na konferencję, które odebrał jako wyraz zaufania oraz docenienia roli i działań RPO na rzecz praw podatników. Odnosząc się do kwestii uchwalenia Karty Dobrych Praktyk Podatkowych Rzecznik zauważył, że perspektywa spraw podatników, które są rozpatrywane w Biurze RPO wskazuje, że barierą dla współpracy pomiędzy podatnikami a organami skarbowymi jest brak wzajemnego zaufania. 

Rzecznik zaakcentował, że istnieje pilna potrzeba wypracowania dokumentu, który w sposób jednoznaczny określałby prawa podatników i odpowiadające im obowiązki organów skarbowych, m.in. prawo do dobrego ustawodawstwa podatkowego, prawo do zapłaty podatku w wysokości wynikającej z ustaw podatkowych czy prawo do rzetelnego postępowania podatkowego. 

Marcin Wiącek podkreślił również, że dokument ten ustanawiałby domniemanie rzetelności i dobrej wiary podatnika, czym być może przyczyniłby się do przełamania nieufności we wzajemnych relacjach pomiędzy podatnikami a organami skarbowymi. Zaznaczył, że normatywny charakter tego dokumentu uczyniłby go skuteczniejszym.

W trakcie prelekcji oraz dyskusji wielokrotnie wyrażono pogląd, że główną przyczyną braku zaufania obywateli do organów podatkowych i częstych sporów z fiskusem jest wysoki stopień skomplikowania przepisów podatkowych oraz ich częste zmiany. Zauważono również, że Karta gwarantująca i przypominająca podatnikom o ich prawach jest niezbędna. Tym bardziej że jej wprowadzenie zalecają zarówno OECD, jak również Unia Europejska. Polska jest jednym z niewielu krajów, które do tej pory tego nie uczyniły. 

Przypomniano również, że idea uchwalenia Karty Praw Podatnika zakończyła się fiaskiem mimo poparcia wielu środowisk – w tym m.in. urzędującego wówczas Rzecznika Praw Obywatelskich, który w czasie trwających w 2019 r. prac legislacyjnych przedstawił pozytywną opinię dotyczącą tego projektu.

W czasie panelu dyskusyjnego głos zabrała również główny specjalista w Wydziale Prawa Gospodarczego i Podatkowego w Biurze RPO Elżbieta Góźdź. Przedstawiła najistotniejsze postulaty wzmocnienia ochrony praw podatnika z perspektywy Rzecznika Praw Obywatelskich. W tym zakresie szczególnie ważne są prawo podatnika do dobrej legislacji oraz prawo do możliwości skorzystania z ulg i zwolnień podatkowych. Jak zauważyła stosowanie instytucji umorzenia zobowiązań podatkowych jest często pozorne – skoro w przypadku stwierdzenia ważnego interesu podatnika i interesu publicznego organy podatkowe odmawiają zastosowania ulgi.

Elżbieta Góźdź zwróciła również uwagę na potrzebę stabilizacji stosunku prawnego poprzez odpowiednio uregulowaną instytucję przedawnienia. Zaakcentowała także, że istotną zasadą z punktu widzenia praw podatnika jest zasada in dubio pro tributario, która w ocenie Rzecznika powinna mieć jak najszersze zastosowanie (nie tylko w przypadku niejasnych przepisów prawnych, ale również w odniesieniu do okoliczności faktycznych rozstrzyganych w ramach postępowania podatkowego).

Uczestnicy Konferencji zgodnie stwierdzili, że konieczne jest zapewnienie większej przejrzystości praw i obowiązków po obu stronach stosunku prawnopodatkowego, a odpowiednie relacje na linii podatnik - administracja podatkowa są podstawą sprawnie działającego systemu podatkowego. Dlatego konieczne jest wznowienie prac nad dokumentem gwarantującym podatnikom ich podstawowe prawa. Proponowanym rozwiązaniem byłoby np. ustanowienie Karty Dobrych Praktyk Podatkowych jako odrębnego aktu prawnego lub załącznika do Ordynacji podatkowej.  

W konferencji uczestniczyli również: rzecznik małych i średnich przedsiębiorców Adam Abramowicz, prezes Izby Finansowej Naczelnego Sądu Administracyjnego Jan Rudowski, podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów Mariusz Gojny oraz przewodniczący Krajowej Rady Doradców Podatkowych Adam Mariański. W wydarzeniu zorganizowanym przez Krajową Izbę Doradców Podatkowych głos zabrali również przedstawiciele nauki prawa podatkowego prof. dr hab. Bogumił Brzeziński oraz prof. dr. hab. Włodzimierz Nykiel.