Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Przepisy umożliwiają gminom wprowadzenie częściowego zwolnienia z opłat za śmieci dla właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują rodziny wielodzietne
• Usamodzielnienie się dziecka i jego wyprowadzenie się może więc pozbawiać rodzinę możliwości skorzystania z ulgi
• Tymczasem od 2019 roku zmieniła się definicja rodziny wielodzietnej, tak aby ze specjalnych uprawnień mogły korzystać osoby, które wychowały co najmniej trójkę dzieci, również po ich usamodzielnieniu się

Na podstawie skarg obywateli Rzecznik Praw Obywatelskich sygnalizuje Ministerstwu Klimatu i Środowiska problem związany ze stosowaniem ulgi w opłatach za śmieci dla rodzin wielodzietnych. Obecne brzmienie przepisów ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach przewiduje możliwość częściowego zwolnienia z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi dla właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują rodziny wielodzietne.

Takie rozwiązanie funkcjonuje w gminach od 1 stycznia 2016 r. i zakłada, że na nieruchomości musi „zamieszkiwać” rodzina wielodzietna, tj. rodzic/e wraz z co najmniej trójką dzieci. Oznacza to, że usamodzielnienie się dziecka lub dzieci i ich wyprowadzenie się może pozbawiać pozostałych członków rodziny wielodzietnej możliwości uzyskania częściowego zwolnienia z opłaty.

Tymczasem od 1 stycznia 2019 r. zmianie uległa definicja „rodziny wielodzietnej” w ustawie o Karcie Dużej Rodziny. Do 2019 roku za rodzinę wielodzietną uznawano rodzinę, w której rodzic/e mają na utrzymaniu co najmniej troje dzieci (w odpowiednim wieku lub posiadających odpowiednie orzeczenie o niepełnosprawności). Po zmianach ustawa o KDR przez rodzinę wielodzietną nakazuje rozumieć rodzinę, w której rodzic/e mają lub mieli na utrzymaniu łącznie co najmniej troje dzieci bez względu na ich wiek. 

Celem tej zmiany było umożliwienie korzystania przez osoby, które wychowały co najmniej trójkę dzieci z uprawnień wynikających ze statusu członka rodziny wielodzietnej również po usamodzielnieniu się dzieci. Usamodzielnienie się dzieci wpływa co najwyżej na możliwość posiadania przez nie indywidualnych uprawnień wynikających ze statusu członka rodziny wielodzietnej, natomiast rodzic/e oraz pozostałe na jego utrzymaniu dzieci ich nie tracą.

Zmiana definicji rodziny wielodzietnej może wywoływać wątpliwości odnośnie do stosowania ulgi w opłatach za śmieci dla właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują rodziny wielodzietne. Niezmieniony od 2016 kształt częściowego zwolnienia, zdaje się niweczyć cele przyświecające ustawodawcy w związku ze zmianą definicji rodziny wielodzietnej.

Dyrektor Zespołu Prawa Administracyjnego i Gospodarczego BRPO Piotr Mierzejewski sygnalizuje problem dyrektorowi Departamentu Gospodarki Odpadami Ministerstwa Klimatu i Środowiska Robertowi Chciukowi. Prosi również o informację, czy minister rozważa przygotowanie projektu nowelizacji obecnego brzmienia art. 6k ust. 4 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, zmierzającej do "uspójnienia" go z aktualnie obowiązującą definicją rodziny wielodzietnej.

V.7204.6.2022