Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Dziś nie można złożyć pisma procesowego drogą elektroniczną przez platformę ePUAP  
• Tymczasem w pandemii COVID-19 obywatele niejako przyzwyczaili się do zdalnego załatwiania większości spraw urzędowych 
• A chodzi wszak o pośrednictwo oficjalnej, państwowej platformy, na której udostępniany jest także podpis profilem zaufanym, pozwalający na bezsprzeczną identyfikację nadawcy
• Dlatego należy rozważyć wykorzystanie platformy ePUAP do komunikacji procesowej obywatela z sądami i prokuraturami - co wymagałoby zmiany przepisów

Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek zwraca się w tej sprawie do ministra sprawiedliwości Zbigniewa Ziobry.

Obywatele piszą do RPO w sprawie cyfryzacji wymiaru sprawiedliwości. Chodzi o nieuwzględnianie przez prokuratury i sądy stanowisk procesowych i środków zaskarżenia składanych przez strony w postępowaniu karnym i wykroczeniowym za pośrednictwem platformy usług publicznych ePUAP.

Skarżący podnoszą, że w okresie pandemii COVID-19 niejako zostali przyzwyczajeni do załatwiania większości istotnych spraw urzędowych zdalnie. Za naturalne uznali zatem kontaktowanie się także z organami wymiaru sprawiedliwości za pośrednictwem oficjalnej, państwowej platformy, na której udostępniany jest także podpis profilem zaufanym, pozwalający na bezsprzeczną identyfikację nadawcy oświadczenia.

Rzecznik jest świadomy, że w obecnym stanie prawnym platforma ePUAP może zostać wykorzystana do wnoszenia petycji, skarg, wniosków i  innych pism składanych poza właściwym - karnym lub wykroczeniowym - postępowaniem sądowym. Pisma procesowe czy środki zaskarżenia w takich postępowaniach nie mogą obecnie być wnoszone drogą elektroniczną. Ich złożenie w ten sposób nie wywołuje skutków prawnych.

Rozważenia wymaga jednak ewentualne wykorzystanie platformy ePUAP do komunikacji procesowej obywatela z sądami i prokuraturami. Wymagałoby to oczywiście, aby w przepisach zaistniały normy prawne odnoszące się do dokumentu elektronicznego, podpisu elektronicznego, czy platformy usług elektronicznych ePUAP. Krok taki wydaje się uzasadniony postępującą cyfryzacją życia społecznego oraz coraz powszechniejszym ich wykorzystywaniem.

Należy zgodzić się z poglądem doktryny prawa, powstałym na kanwie uwag do projektu tzw. ustawy covidowej, którego ostatecznie nieuchwalona regulacja zakładała dopuszczalność wnoszenia pism do sądu drogą elektroniczną. Zgodnie z nim, „regulacje związane z nadawaniem pism lub ich doręczaniem stopniowo ulegają coraz większemu rozwarstwieniu. Z jednej strony regulacje dotyczące doręczeń korespondencji pochodzącej od organów władzy publicznej, tj. sądów, prokuratury, policji oraz innych służb wykonujących czynności procesowe, są stopniowo i konsekwentnie modyfikowane w kierunku uproszczenia procedury oraz stwierdzenia, że doszło do skutecznego doręczenia określonego rodzaju konwencjonalnego komunikatu. Z drugiej strony, w zakresie terminów i nadawania pism procesowych przez strony, ich pełnomocników lub przedstawicieli, zachowują klasyczną postać. Rodzi to szereg różnorakich konsekwencji, związanych z realizacją zagwarantowanego konstytucyjnie prawa do sądu".

Zagadnienie szeroko pojętej cyfryzacji wymiaru sprawiedliwości było już przedmiotem wystąpienia do MS, skierowanego 8 czerwca 2020 r. przez  poprzedniego RPO.  Adam Bodnar pisał, że konieczna jest elektronizacja wymiaru sprawiedliwości, w tym możliwość składania pism procesowych podpisanych podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym bądź podpisem osobistym - nie tylko z uwagi na pandemię.

W odpowiedzi resortu wskazano m.in. że: „za priorytet uznaje się konieczność dalszego systematycznego informatyzowania wymiaru sprawiedliwości, w tym wprowadzenia możliwości wnoszenia i doręczenia w postępowaniu sądowym pism drogą elektroniczną".

RPO Marcin Wiącek pyta zatem, czy w Ministerstwie Sprawiedliwości rozważane jest podjęcie inicjatywy ustawodawczej zmierzającej do nowelizacji Kodeksu postępowania karnego i Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia tak,  umożliwiały one zastosowanie platformy ePUAP do komunikacji stron postępowania karnego z sądem lub prokuraturą.

Chodziłoby też o wniesienie za pośrednictwem tej platformy pisma procesowego lub środka zaskarżenia w formie dokumentu elektronicznego opatrzonego podpisem elektronicznym, bądź dopuszczalność podjęcia tej czynności także za pomocą poczty elektronicznej - bez konieczności wzywania do uzupełnienia braku w postaci podpisu odręcznego.

II.511.260.2022