Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Rzecznik Praw Obywatelskich ma wątpliwości wobec regulaminu Kieleckiego Budżetu Obywatelskiego
• Przewiduje on bowiem „neutralność ideologiczną” jako warunek dopuszczalności wniosków o realizację projektów z budżetu obywatelskiego Miasta Kielce

Jak wynika z doniesień prasowych, zapis wzbudził duże kontrowersje wśród mieszkańców. Pojawiały się one m.in. co do projektu zrealizowanego w Kielcach w ramach budżetu obywatelskiego w 2020 r., polegającego na wybudowaniu ławeczek pomalowanych na kolory tęczy. Zgodnie z informacjami mediów, to miało być powodem wprowadzenia zapisu o „neutralności ideologicznej” zgłaszanych projektów.

W ocenie Adama Bodnara wątpliwości są zrozumiałe. Nie precyzuje się, co uznawane będzie za „neutralne ideologicznie” przez komisję rozpatrującą wnioski obywatelskie  ani jakie kryteria uwzględniane są przy tej ocenie.

Przepis budzi więc zastrzeżenia z punktu widzenia wymogu określoności prawa powszechnie obowiązującego, jakim są akty prawa miejscowego na obszarze działania gminy (art. 87 ust. 2 Konstytucji RP), oraz zasady zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa.

Mając świadomość, że Rada Miasta Kielce nie należy do jednostek samorządu terytorialnego, które przyjęły uchwały w sprawie tzw. „ideologii LGBT”, należy wskazać, że przyjęły je Sejmik Województwa Świętokrzyskiego oraz Rada Powiatu w Kielcach. Wyrażono w nich sprzeciw wobec domniemanej „ideologii LGBT”, wskazując na konieczność jej usunięcia z życia samorządowego. Zapis regulaminów Kieleckiego Budżetu Obywatelskiego dotyczący „neutralności ideologicznej” rodzi pytanie o stosunek do tych uchwał.

A interpretacja wymogu przez pryzmat takich uchwał może budzić niepokój, ponieważ – jak uznały kilkukrotnie wojewódzkie sądy administracyjne  - termin „ideologia LGBT” odnosi się do konkretnej grupy ludzi, często nie mających nic wspólnego z żadną „ideologią.

Rzecznik uważa, że bezstronność światopoglądowa jest bezwzględnym obowiązkiem władz publicznych Rzeczypospolitej Polskiej, w tym także samorządu terytorialnego. Jednakże obowiązek ten rozumieć należy jako adresowany do władz publicznych, nie zaś do obywateli, którzy nie mają obowiązku zachowania takiej bezstronności.

Jak wynika z art. 25 ust. 2 Konstytucji, „władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym”. To zatem na władzy publicznej – w tym organach samorządu terytorialnego – spoczywa powinność zachowania „neutralności ideologicznej”. A to połączone jest z pozytywnym obowiązkiem umożliwienia obywatelom i obywatelkom wyrażania ich przekonań w życiu publicznym, także poprzez projekty realizowane w ramach budżetu obywatelskiego. Granice są wytyczane przez przepisy prawa, w tym odpowiednie regulacje prawa karnego.

RPO prosi Kamila Suchańskiego, przewodniczącego Rady Miasta Kielce, o wyjaśnienie m.in.

• wedle jakich kryteriów oceniana jest „neutralność ideologiczna” składanych wniosków
• czy w ramach funkcjonowania Kieleckiego Budżetu Obywatelskiego na rok 2021  odrzucono projekty obywatelskich z tego powodu;
• czy w Regulaminie Kieleckiego Budżetu Obywatelskiego na rok 2022 znalazł się lub jest projektowany zapis analogiczny, jak w § 1 ust. 2 pkt 13 Regulaminu Kieleckiego Budżetu Obywatelskiego na rok 2021

XI.600.1.2021