Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Od złożenia zawiadomienia o gwałcie do przesłuchania ofiary mija bardzo dużo czasu: dwa a nawet  trzy miesiące. Tak w praktyce działają przepisy, które wprowadzono po to, by przesłuchiwać osoby pokrzywdzone w takich sprawach ze szczególnym poszanowaniem ich praw – wynika z badań RPO.

Chodzi o realizację art. 185c  kodeksu postępowania karnego, na mocy którego prawodawca w sposób szczególny uregulował tryb przesłuchania świadka pokrzywdzonego przestępstwami zgwałcenia i wymuszenie czynności seksualnej (art. 197 k.k.), seksualnego wykorzystania niepoczytalności lub bezradności (art. 198 k.k.) oraz seksualnego wykorzystania zależności (art. 199 k.k.). 

Wyrywkowe badania RPO budzą zaniepokojenie. Zdarza się, że od momentu zawiadomienia do czasu posiedzenia sądowego minęło przeszło 90 dni, w innej 60, czy przeszło 50 dni. 

Przesłuchanie pokrzywdzonych przestępstwami o charakterze seksualnym w charakterze świadka sąd ma przeprowadzać na posiedzeniu, w którym mają prawo wziąć udział prokurator, obrońca oraz pełnomocnik pokrzywdzonego. To unormowanie jest wyrazem dbałości o stan psychiczny świadka pokrzywdzonego. Przesłuchanie powinno być przeprowadzone w taki sposób, by ograniczyć do minimum wtórną wiktymizację.

Intencja prawodawcy była oczywista i słuszna, ale może ona zostać zrealizowana jedynie wówczas, gdy przesłuchanie pokrzywdzonego nastąpi niezwłocznie po złożenie przezeń zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa.

W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich powodem, obecnego stanu rzeczy może być niewystarczająca komunikacja sądów z prokuraturami, nieprawidłowości w organizacji pracy sądów, ewentualnie to, że podejmujący decvzje o terminie przesłuchań nie rozumieją wagi przesłuchania ofiary gwałtu.

2 marca Prokurator Generalny podzielił w odpowiedzi Rzecznikowi Praw Obywatelskich zaniepokojenie przykładami nieprawidłowego procedowania.
Ponieważ zgadza się, że takie sytuacje nie mogą mieć miejsca, stara się im zapobiec:

• Problematyka związana z właściwym stosowaniem trybów przesłuchania pokrzywdzonych i świadków została m.in. zaakcentowana w wydanych 18 grudnia 2015 r. „Wytycznych Prokuratora Generalnego dotyczących zasad postępowania w sprawach o przestępstwo zgwałcenia”, sygn. PG VII G 021/58/15 oraz „Wytycznych Prokuratora Generalnego z dnia 22 lutego 2016 r. dotyczących zasad postępowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie”, sygn. PG VII G 021.6.2016.
• Wobec prośby Rzecznika o przekazanie danych statystycznych z obszaru wszystkich prokuratur apelacyjnych dotyczących okresu, który w praktyce upływa od złożenia zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa do przesłuchania, Prokurator Generalny zwrócił się do podległych jednostek organizacyjnych zebranie informacji dla RPO.