Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Obywatel nie mógł się doczekać wydania aktu zgonu dla bliskiej osoby, przez co utrudniona była organizacja pogrzebu. Dlatego Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar zwrócił się do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji o wyjaśnienia i interwencję.

MSWiA odpowiada: - Rzeczywiście, zdarzają się kłopoty, ale są na to procedury szczególne.  Jeśli urząd stanu cywilnego nie może wydać aktu zgonu z powodu kłopotów z systemem komputerowym, to można zorganizować pogrzeb bez aktu zgonu. Wystarczy część karty zgonu dla administracji cmentarza z adnotacją o zgłoszeniu zgonu. Potem otrzymuje się bezpłatnie odpis aktu zgonu, który trzeba dostarczyć administracji cmentarza.

Skąd się wzięły  te kłopoty?

Od 1 września 2015 r. akta stanu cywilnego są prowadzone elektronicznie. Komputeryzacja nie była oczywiście celem dla siebie –  chodziło o to, by obywatele mogli dostawać odpisy  aktów stanu cywilnego w dowolnej miejscowości – tam, gdzie mieszkają lub pracują – a nie tam, gdzie papierowy dokument został kiedyś sporządzony.

Obywatel ma prawo do odpisu akt stanu cywilnego z elektronicznego obrotu aktami stanu cywilnego:

• w ciągu 7 dni roboczych – jeśli papierowe akta znajdowały się w urzędzie, do którego się zwrócił
• w ciągu 10 dni roboczych – jeśli papierowe akta znajdują się w innym urzędzie

Kiedy system ruszał, centralna baza akt stanu cywilnego była pusta – zapełnia się stopniowo nowymi wpisami (śluby, narodziny, zgony). Wpisy archiwalne trafiają tam wtedy, gdy obywatel zwróci się o odpis akt stanu cywilnego.  To z tym jest największy kłopot, bo żeby wydać obywatelowi odpis, należy najpierw dane przenieść do systemu elektronicznego obrotu aktami stanu cywilnego (ale potem dane będą już na stałe w systemie – o kolejny odpis będzie już łatwo). Jeśli akt nie ma w urzędzie, to sprawność obsługi obywatela zależy od pracy kolejnego urzędu.

Większość z nas występuje o odpisy aktów w dużych miastach. Największy problem jest w Warszawie. Nie tylko ze względu na liczbę wniosków obywateli. Bo Warszawie są też największe w kraju zbiory aktów stanu cywilnego (w tym tzw. akta zabużańskie czy rejestry małżeństw przed polskimi konsulami). To znaczy, że urzędy stanu cywilnego bardzo często zwracają się do Warszawy o akta. Zatem dobra organizacja warszawskiego Urzędu Stanu Cywilnego jest kluczowa dla całego kraju.

Co w tej sprawie robi administracja rządowa?

• Centralny elektroniczny  rejestr stanu cywilnego jest cały czas poprawiany i udoskonalany, kierownicy urzędów stanu cywilnego –cały czas szkoleni .  Ich uwagi zostały w dużej mierze uwzględnione w nowelizacji Prawa o aktach stanu cywilnego
• Urzędowi Stanu Cywilnego w Warszawie poświęcana jest specjalna uwaga. W sierpniu 2015 r., tuż przed przejściem na elektroniczny obrót aktami stanu cywilnego, odbyły się – jak informuje MSWiA - trzy robocze spotkania Ministerstwa z przedstawicielami stołecznego Urzędu Stanu Cywilnego.
• Od 2015 roku Ministerstwo Finansów inaczej dzieli dotacje dla samorządów na zadania zlecone z zakresu spraw obywatelskich. Chodzi o to, by pieniądze trafiały tam, gdzie urzędy załatwiają więcej spraw.
• Wojewodowie są uczulani, by informować samorządy o konieczności zmian organizacyjnych w podległych im urzędach, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb urzędów stanu cywilnego – napisał do Rzecznika Praw Obywatelskich wiceminister spraw wewnętrznych i administracji Tomasz Zdzikot.