Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił do Ministra Sprawiedliwości o przetłumaczenie na jęz. polski  i upowszechnienie nowej wersji Europejskich Reguł Więziennych
• Może to się przyczynić do ich efektywnego wdrożenia i zwiększyć znajomość standardów, z korzyścią dla debaty w kwestiach więziennictwa, procesu stanowienia prawa, efektywności nadzoru i kontroli oraz szkoleń

Europejskie Reguły Więzienne mają nieocenioną wartość w zakresie ochrony praw osób pozbawionych wolności. Znajduje to odzwierciedlenie m.in. w częstotliwości, z jaką odwołuje się do nich w swoim orzecznictwie Europejski Trybunał Praw Człowieka i Europejski Komitet do Spraw Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu (CPT).

1 lipca 2020 r. Komitet Ministrów poddał przeglądowi oraz zrewidował pierwotną wersję ERW. Wersja zaktualizowana jest istotnym krokiem w kierunku dostosowania standardów wykonywania kary pozbawienia wolności do współczesnych wyzwań w zakresie ochrony praw człowieka oraz obowiązujących rekomendacji międzynarodowych. Wprowadzone zmiany pozostają w zgodzie zarówno z Regułami Nelsona Mandeli, jak i Regułami z Bangkoku.

Gruntowna rewizja objęła kluczowe obszary ERW dotyczące sytuacji kobiet pozbawionych wolności, stosowania wobec więźniów środków krępujących swobodę ruchu oraz środków podwyższonego bezpieczeństwa, w tym odseparowania od pozostałych osadzonych. Ponadto szczególną uwagę poświęcono cudzoziemcom pozbawionym wolności.

Pozostałe zmiany oraz dodatkowe wytyczne zawarte w zrewidowanej wersji ERW dotyczą m.in. aktualizacji ERW związanych z:

• danymi osobowymi osadzonych, ich zakresem, ochroną i sposobem przechowywania,
• składaniem wniosków i skarg,
• organizacją więziennictwa,
• wprowadzeniem uprawnień oraz gwarancji dla niezależnych podmiotów monitorujących, a także podkreśleniem zakazu represji wobec funkcjonariuszy oraz innych osób za udzielenie im informacji.

Komitet Ministrów zalecił, by już na etapie przyjmowania rekomendacji w zakresie rewizji ERW, "rządy państw członkowskich zapewniły, aby to zalecenie i towarzyszący mu komentarz zostały przetłumaczone i rozpowszechnione tak szeroko, jak to możliwe, szczególnie pośród władz sądowych, personelu więziennego i pośród więźniów".

RPO jest przekonany, że dostępność oficjalnego tłumaczenia ERW stanowiłaby dodatkowy środek zapobiegawczy. Jak bowiem wskazuje preambuła Protokołu fakultatywnego do Konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, "skuteczne zapobieganie torturom oraz innemu okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu wymaga edukacji i połączenia szeregu środków legislacyjnych, administracyjnych, sądowych i innych". W tym procesie wdrożenie ERW odgrywa rolę kluczową. 

Dostrzegając dotychczasową przychylność MS  wobec wystąpień RPO ws. tłumaczenia na język polski kluczowych dokumentów ustanawiających międzynarodowe reguły i wytyczne w zakresie ochrony praw człowieka oraz rozpowszechniania ich polskojęzycznych wersji, Marcin Wiącek występuje do min. Waldemara Żurka z sugestią przetłumaczenia zrewidowanych w 2020 r. ERW wraz z komentarzem.

Ponadto prosi o upowszechnienie ich wśród opinii publicznej, sędziów, prokuratorów i personelu więziennego oraz udostępnienie odpowiednim resortom i samorządom zawodowym dla celów edukacyjnych i szkoleniowych. 

RPO zwraca się do  Ministra o stanowisko i informację o podjętych działaniach.

KMPT.571.13.2025